Το Ισλάμ «εισβάλλει» στην ασφαλιστική αγορά

Πώς τα ασφαλιστικά προϊόντα Takaful που «υπακούουν» στον ισλαμικό νόμο κερδίζουν ολοένα μεγαλύτερο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά.

Πριν από 20 χρόνια βρίσκονταν σε νηπιακή μορφή και πριν από 10 χρόνια άρχισαν να «εισβάλλουν» στα χαρτοφυλάκια των μεγάλων τραπεζών της Δύσης. Σήμερα, τα ισλαμικά ασφαλιστικά προϊόντα αποτελούν μία ραγδαία αναπτυσσόμενη αγορά, ακολουθώντας τις αρχές του ισλαμικού νόμου.

Τι ακριβώς είναι, όμως, οι ασφάλειες Takaful; Το “Takaful” αποτελεί ένα είδος ασφάλισης που έχει ρίζες στον ισλαμικό χρηματοοικονομικό κλάδο. Το μοντέλο αναπτύχθηκε  με το χρόνο και βασίζεται στους κανόνες του ισλαμικού νόμου (Σαρία) για τις χρηματοοικονομικές και εμπορικές συναλλαγές. Λειτουργεί με βάση την αρχή ότι σε κάθε συναλλαγή, το ρίσκο και το κέρδος (ανάλογα και το βάρος των απωλειών) θα πρέπει να μοιράζονται μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Οι εταιρείες που προσφέρουν το συγκεκριμένο είδος ασφαλειών εμφανίστηκαν ως εναλλακτικές των εμπορικών ασφαλιστικών εταιρειών, οι οποίες αντιτίθενται στις αρχές της Σαρία για τους τόκους, τον τζόγο και την αβεβαιότητα.

Όσο για το μέγεθος της εν λόγω αγοράς, μόνο αμελητέο δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί, αφού σήμερα το Ισλάμ θεωρείται η πιο αναπτυσσόμενη θρησκεία σε επίπεδο πληθυσμού. Για παράδειγμα, η συνολική αξία των ασφαλίστρων Takaful  διαμορφώθηκε στα 8,3 δισ. δολάρια το 2010. Για να καταλάβει κανείς τα περιθώρια ανάπτυξης της συγκεκριμένης αγοράς, το 2010 οι Μουσουλμάνοι στη Μ. Βρετανία ανέρχονταν σε 2,87 εκατομμύρια με τις προβλέψεις να κάνουν λόγο για διπλασιασμό τους στα 5,5 εκατομμύρια έως το 2020.

Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί ότι τα ασφάλιστρα των ισλαμικών συμβολαίων δεν ξεπερνούσαν τα 2 δισ. δολάρια το 2006, όταν το ίδιο έτος τα ασφάλιστρα της παγκόσμιας αγοράς ξεπερνούσαν τα 3 τρισ. δολάρια.

Τα εν λόγω προϊόντα πρωτοεμφανίστηκαν στο Σουδάν το 1979. Το 2006 ο αριθμός των εταιρειών που τα προσέφεραν ανήλθε στις 90, ενώ υπάρχει αποδοχή και από μη μουσουλμάνους.

Οι προοπτικές ανάπτυξης και κερδοφορίας των εταιρειών που προσφέρουν ισλαμικά ασφαλιστικά προϊόντα διαφέρουν σημαντικά μεταξύ διαφορετικών αγορών και κλάδων, ανάλογα με την οικονομική ωριμότητα και την κλαδική και ρυθμιστική δομή κάθε αγοράς.

Σύμφωνα με μελέτη της EY, παρά τη μεταβλητότητα στις χρηματαγορές, καταγράφεται αναπτυξιακό μομέντουμ σε τρεις βασικές αγορές: της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Μαλαισίας. Την ίδια ώρα, η ενίσχυση του ρυθμιστικού πλαισίου έχει φέρει νέες ευκαιρίες σε ραγδαία αναπτυσσόμενες αγορές όπως η Τουρκία και η Ινδονησία.

Παρά το γεγονός ότι οι ασφάλειες Takaful υπάρχουν εδώ και τουλάχιστον 20 χρόνια, η πρώτη φορά που μία μεγάλη τράπεζα της Δύσης προσέφερε ισλαμικά ασφαλιστικά συμβόλαια ήταν το 2005 – για την ασφάλιση κτιρίων και του περιεχομένου τους. Από τότε δημιουργήθηκε μία τάση με τον αριθμό των εταιρειών που προσφέρουν τα συγκεκριμένα προϊόντα να αυξάνεται συνεχώς.

Η εξέλιξη των εταιρειών αυτών ήρθε να καλύψει μία σχετικά νέα ομάδα πελατών, τόσο για τις ασφαλιστικές όσο και για τους διαμεσολαβητές, που αναζητούν προϊόντα τα οποία να καλύπτουν συγκεκριμένες θρησκευτικές αρχές.

Σύμφωνα με τη Σαρία, τα παραδοσιακά ασφαλιστικά συμβόλαια θεωρούνται από τους Μουσουλμάνους ότι έρχονται σε αντίθεση με ορισμένες από τις θεμελιώδεις αρχές του Ισλάμ. Αυτό συμβαίνει γιατί περιλαμβάνουν:

• Gharar (αβεβαιότητα): Ο ισλαμικός νόμος απαγορεύει τις πωλήσεις από τις οποίες απορρέει κίνδυνος για τον αγοραστή, εκτός και αν το ρίσκο θεωρείται φυσιολογικό. Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα παραδοσιακά ασφαλιστικά συμβόλαια δεν απομακρύνουν την αβεβαιότητα, διότι το πόσο και το πότε, ένα συμβόλαιο πληρώσει, αν πληρώσει, παραμένει αβέβαιο.
• Maisir (τζόγος): Τα παραδοσιακά ασφαλιστικά συμβόλαια θεωρούνται ως ένα είδος τζόγου γιατί σε ορισμένους κατόχους συμβολαίων καταβάλλονται πληρωμές και σε άλλους όχι. Ο τζόγος απαγορεύεται από τον ισλαμικό νόμο.
• Riba (τόκος): Οι ισλαμικοί νόμοι απαγορεύουν επίσης το να κερδίζει κάποιος χρήματα από τα ίδια τα χρήματα, όπως δηλαδή μέσω των τόκων. Μία περιουσία μπορεί να δημιουργηθεί μόνο μέσω της εμπορίας περιουσιακών στοιχείων και επενδύσεων.

Η λέξη Takaful στα αραβικά σημαίνει «εγγυάται ο ένας τον άλλον». Οι ασφάλειες «Takaful» αποδέχονται τις ισλαμικές αρχές:

– της αμοιβαιότητας και συνεργασίας

– της κοινής ευθύνης

– της κοινής αποζημίωσης

– του κοινού συμφέροντος

– της αλληλεγγύης

Τα ασφαλιστικά προϊόντα Takaful πρέπει να έχουν την έγκριση των λόγιων του Ισλάμ για να διασφαλιστεί ότι συνάδουν με τις αρχές και πολλοί πάροχοι απευθύνονται σε ειδικές συμβουλευτικές επιτροπές κατά την δημιουργία των προϊόντων τους.

Τα προϊόντα Takaful διατίθενται σε δύο βασικές κατηγορίες: γενικές ασφάλειες και ασφάλειες Ζωής. Οι γενικές ασφάλειες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς και αφορούν στην ασφάλιση συνήθως με διάρκεια ενός έτους.