Φανταστείτε την εταιρεία σας σαν άμαξα που τη σέρνουν άγρια άλογα (μια εικόνα που εύκολα μπορείτε να σχηματίσετε!) Τα άλογα αυτά αντιπροσωπεύουν τα Συναισθήματα, τις Προσδοκίες και τα Κίνητρα όλων των ανθρώπων της Εταιρείας. Το να κρατήσετε σταθερή την πορεία της άμαξας απαιτεί την ίδια δεξιότητα που απαιτείται και για να αλλάξατε κατεύθυνση.
Φιλόσοφοι από τον Πλάτωνα μέχρι τον Ινδό Βιβεκενάντα έχουν χρησιμοποιήσει τη συγκεκριμένη παρομοίωση για να περιγράψουν την ανάγκη χαλιναγώγησης της Συναισθηματικής Ενέργειας ανάγκη που βρίσκει εφαρμογή και στο Μάνατζμεντ. Η δράση, ιδιαίτερα στα ανώτερα Διοικητικά Επίπεδα, δεν έχει να κάνει με το μαστίγωμα των αλόγων σε μια ξέφρενη κούρσα που θα κάνει την άμαξα να τρέχει ανεξέλεγκτα. Αντίθετα, αφορά την Ικανότητα Αντίληψης του εδάφους και των δυνατοτήτων της ομάδας στο συγκεκριμένο έδαφος, και κατά συνέπεια στη χάραξη και διατήρηση της πορείας.
Η Δράση, και ιδιαίτερα η Αλλαγή, δεν χρειάζονται συστάσεις. Σήμερα όλοι κατανοούν αυτές τις δύο έννοιες και το πόσο απαραίτητες είναι. Αυτό όμως είναι και το πρόβλημα.
Σήμερα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη Δράση σε βάρος του Στοχασμού. Η Διεθνής Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου αποτελεί εξαίρεση, όχι γιατί βιώνει το πρόβλημα, αλλά γιατί το έχει συνειδητοποιήσει. Επιπλέον, φαίνεται να υπάρχει εμμονή με την Αλλαγή. Βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από τις φωνές που υποστηρίζουν ότι ζούμε κοσμογονικές αλλαγές και καλά θα κάνουμε να βρισκόμαστε σε συνεχή εγρήγορση.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά γύρω μας. Τι βλέπετε που άλλαξε πρόσφατα; Τα ρούχα σας; (Οι παππούδες σας φορούσαν και αυτοί βαμβακερά και μάλλινα – και κούμπωναν τα ίδια κουμπιά.) Το αυτοκίνητό σας; (Η βασική τεχνολογία είναι αυτή του Μοντέλου Τ της Φορντ.) Το αεροπλάνο με το οποίο πετάτε; (Αυτή η τεχνολογία είναι νεότερη: το πρώτο επιβατηγό αεριωθούμενο αεροσκάφος άρχισε να εκτελεί πτήσεις το 1952.) Το τηλέφωνό σας; (Αυτό άλλαξε πριν περίπου δέκα χρόνια. Εκτός κι αν δεν χρησιμοποιείτε κινητό.)
Δεν υποστηρίζουμε ότι τίποτε δεν αλλάζει. Αντίθετα, πάντα κάτι αλλάζει. Σήμερα είναι η πληροφορική. Όμως, πολλά άλλα πράγματα δεν αλλάζουν καθόλου και αυτά δεν τα προσέχουμε (όπως τα κουμπιά). Έχουμε την τάση να εστιάζουμε σε αυτά που αλλάζουν και συμπεραίνουμε ότι τα πάντα αλλάζουν. Αυτή η προσέγγιση όμως μόνο στοχαστική δεν είναι, ενώ ταυτόχρονα υπονομεύει και τη δράση. Πρέπει να συνέλθουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι η Αλλαγή δεν είναι διάχυτη και ότι το φαινόμενο της Αλλαγής δεν είναι νέο. Αν η Στοχαστική Σκέψη πρέπει να σέβεται την ιστορία, τότε η κατεύθυνση της δράσης κάτι έχει να κερδίσει από την Ταπεινοφροσύνη.
Η Αλλαγή δεν έχει έννοια χωρίς συνέχεια. Η λέξη που περιγράφει τη συνεχή αλλαγή των πάντων είναι μία: Αναρχία. Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς Οργανισμός που θέλει να επιβιώσει δεν θέλει την Αναρχία. Οι Επιχειρήσεις κρίνονται από τα προϊόντα που πουλούν και τις υπηρεσίες που προσφέρουν, όχι από τις αλλαγές που κάνουν. Δεν μπορεί λοιπόν να γίνει Διαχείριση της Αλλαγής χωρίς Διαχείριση της Συνέχειας. Κατά συνέπεια, η δράση πρέπει να εστιάζει στα πράγματα που πρέπει να αλλάξουν, ενώ ταυτόχρονα θα εξασφαλίζει τη συνέχεια των υπολοίπων. Και μην ξεγελιέστε – η διαχείριση της συνέχειας δεν είναι ευκολότερη από τη διαχείριση της Αλλαγής. Θυμηθείτε τα άγρια άλογα για τα οποία μιλήσαμε στην αρχή.
Η κυρίαρχη άποψη για τη διαχείριση της Αλλαγής είναι καρτεσιανή:
Η Δράση στηρίζεται σε μελετημένες Στρατηγικές, προσεκτικά σχεδιασμένες, που ξεδιπλώνονται ως συστηματικές αλληλουχίες Αποφάσεων. Αυτή όμως είναι η Αναλυτική Σκέψη, όχι η Σκέψη της Δράσης.
Η Monsanto έκανε την είσοδό της στην καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων φυτών με αυτή την προσέγγιση, με τη Στρατηγική της σχεδιασμένη εκ των προτέρων.
Ελέγχοντας τις ποικιλίες σπόρων, παρασιτοκτόνων και λιπασμάτων, θα μπορούσε να φέρει στην αγορά ένα ολόκληρο νέο οικοσύστημα. Διέθετε την υποδομή για έρευνα και την παγκόσμια παρουσία για να το πετύχει. Ξεκίνησε, λοιπόν, μία σειρά προσεκτικά μελετημένων εξαγορών με στόχο να εξελιχθεί στη Microsoft της αγοράς αγροτικών προϊόντων. Όμως οι αγρότες και οι καταναλωτές δεν δέχθηκαν να παίξουν στο παιχνίδι της τη συγκεκριμένη στιγμή τούς ενδιέφερε η Διατήρηση της Συνέχειας και όχι η Αλλαγή και το σχέδιο κατέρρευσε.
Για να είναι επιτυχημένη η Αλλαγή, δεν μπορείτε να ακολουθείτε και να υλοποιείτε μηχανιστικά κάποιο πλάνο. Η Δράση και ο Στοχασμός πρέπει να ρέουν μαζί και αβίαστα. Και σ’ αυτό το ζευγάρι πρέπει να προστεθεί και η Συνεργασία.
Ο Satish Kumar, διευθυντής του Ινστιτούτου Schumacher στο Ηνωμένο Βασίλειο, το περιγράφει θαυμάσια στον τίτλο του βιβλίου του:
«Υπάρχεις άρα Υπάρχω: Μία Διακήρυξη της Αλληλεξάρτησης».
Αν θέλουμε να οδηγηθούμε στην επιτυχημένη Αλλαγή, πρέπει να είμαστε Στοχαστικά Συνεργάσιμοι καθώς και Αναλυτικά Πραγματιστές.
Φυσικά, η Δυναμική Δράση είναι εξίσου αναγκαία, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να αναζητούμε αδιάκοπα νέες δομές.
Αντίθετα, σημαίνει ότι πρέπει να διατηρούμε συνεχώς την περιέργειά μας, να είμαστε σε εγρήγορση, να πειραματιζόμαστε. Η Αλλαγή είναι μία διαδικασία Μάθησης το ίδιο και η διατήρηση Σταθερής Πορείας. Μπορεί να αντιλαμβανόμαστε τη Στασιμότητα ως τη συνήθη κατάσταση και την Αλλαγή ως τη φωτισμένη, αλλά αυτό δεν ισχύει απαραίτητα. Τα μέλη ενός οργανισμού μπορεί να αντισταθούν στην Αλλαγή που τους επιβάλλεται αν νιώσουν ότι η Αλλαγή θα προκαλέσει δυσλειτουργίες. Και με τη σειρά τους μπορεί να προχωρήσουν μόνοι τους σε μία «σιωπηλή αλλαγή», βελτιώνοντας συνεχώς τις λειτουργίες των τμημάτων τους.
