Ο κ. Ερρίκος Μ. Μοάτσος, Πρόεδρος της Επιτροπής Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών, της ΕΑΕΕ, εξηγεί στο περιοδικό “am” (Tεύχος Ιουλίου – Αυγούστου 2022) με ποιον τρόπο θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ασφάλισης των κατοικιών έναντι των φυσικών καταστροφών.
Του Πλάτωνα Τσούλου
Τους λόγους για τους οποίους η πολιτεία καλείται να θεσπίσει την καθολική ασφάλιση των κατοικιών έναντι του κινδύνου των φυσικών καταστροφών αναλύει στο ΑΜ ο Ερρίκος Μ. Μοάτσος, Πρόεδρος της Επιτροπής Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών, της ΕΑΕΕ, χαρακτηρίζοντας αναγκαία τη συγκρότηση ενός ΣΔΙΤ για την αντιμετώπιση, όπως σημειώνει, ζητημάτων τόσο μεγάλης σημασίας όπως το συγκεκριμένο.
Όπως ο ίδιος εξηγεί «τους τελευταίους 21 μήνες μόνο, δηλαδή από τον Σεπτέμβριο του 2020, καταγράψαμε στη χώρα μας 11 γεγονότα φυσικών καταστροφών: τρεις σεισμικές δονήσεις (Σάμος, Τύρναβος και Αρκαλοχώρι), την καταστροφική δασική πυρκαγιά στην Αττική και την Εύβοια, και έντονα καιρικά φαινόμενα μεταξύ των οποίων ο Ιανός, η Μήδεια, ο Μπάλος και η Ελπίδα. Γεγονότα που προκάλεσαν περίπου 11 χιλιάδες ασφαλισμένες ζημιές σε σπίτια και επιχειρήσεις συνολικού ύψους € 120 εκατομμυρίων. Την τελευταία 5ετία οι ασφαλισμένες ζημιές από φυσικές καταστροφές ανήλθαν σε € 231 εκατομμύρια με τη μέση ζημιά να ανέρχεται σε 11 χιλιάδες ευρώ.
Ο κ. Μοάτσος προσθέτει ότι η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη όπως όλος ο πλανήτης, με τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, αλλά και της συγκέντρωσης αξιών σε μεγάλες αστικές περιοχές, που μαζί έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας και της σφοδρότητας έντονων καιρικών φαινομένων και επακόλουθων ζημιών. Όμως, η Ελλάδα, συμπληρώνει, είναι και μια από τις πιο σεισμογενείς χώρες του κόσμου με αποτέλεσμα η προστασία των περιουσιών των ιδιωτών και των επιχειρήσεων από όλες τις φυσικές καταστροφές -είτε σχετιζόμενες με το κλίμα είτε μη- ν’ αποτελεί ζήτημα κορυφαίας σημασίας για την βιωσιμότητα και την μακροχρόνια ανάπτυξη της οικονομίας.
Αναφερόμενος σε μελέτες που έγιναν για το θέμα αυτό από εξειδικευμένους οργανισμούς και ειδικότερα στην έκθεση Global Risks Report 2022 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF), τονίζει ότι η μη αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και οι φυσικές καταστροφές κατατάσσονται συστηματικά τα τελευταία χρόνια στην κορυφή των κινδύνων του πλανήτη και αυτό παρά την εμφάνιση νέων κινδύνων, όπως η κρίση της πανδημίας, οι αναδυόμενοι κίνδυνοι του κυβερνοχώρου και η παγκόσμια ενεργειακή κρίση των τελευταίων μηνών.
«Και στην Ελλάδα όμως πρόσφατη έρευνα της diaNEOsis ανέδειξε» όπως αναφέρει «ότι η κλιματική αλλαγή και η ανάγκη για την αντιμετώπισή της απασχολούν τους πολίτες. Ενώ όμως οι πολίτες συμφωνούν σε ποσοστό 73% ότι θα έπρεπε ν’ ασφαλίσουμε την περιουσία μας, μόνο 26% απαντά ότι την έχει πράγματι ασφαλίσει. Από τα στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος προκύπτει ότι σήμερα είναι ασφαλισμένα 1,1 εκ. σπίτια και 200 χιλιάδες επιχειρήσεις. Αν λάβουμε υπόψη ότι η χώρα μας διαθέτει περίπου 6,5 εκ. σπίτια και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης στην Ευρώπη, διαπιστώνεται το μεγάλο κενό προστασίας (protectiongap).
Ως βασικούς λόγους για τη μικρή κατά τεκμήριο διείσδυση της ασφάλισης (insurancepenetration) στην Ελλάδα, σε σχέση και με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο κ. Μοάτσος ξεχωρίζει τους εξής:
– Τη μη συνειδητοποίηση του κινδύνου, καθώς μη έχοντας βιώσει κατ’ ανάγκη ένα μεγάλο καταστροφικό γεγονός, έχουμε την τάση τη μικρή πιθανότητα να συμβεί να τη μετατρέπουμε σε μηδενική και αγνοώντας της συνέπειές του θεωρούμε ότι δεν κινδυνεύουμε.
– Την πεποίθηση του κόσμου ότι το κράτος πρέπει και θα επέμβει.
– Τη μη επαρκή γνώση ότι η ασφαλιστική αγορά λειτουργεί αποτελεσματικά και καλύπτει τους εν λόγω κινδύνους με προσιτό ασφάλιστρο -πολλά παραδείγματα πρόσφατων καταστροφικών γεγονότων αποδεικνύουν ότι οι ασφαλισμένοι εισέπραξαν τις αποζημιώσεις τους σε σύντομο χρονικό διάστημα και αποκατέστησαν την ζημιά της περιουσίας τους σε αντίθεση με όσους δεν είχαν μεριμνήσει και στράφηκαν προς την κρατική βοήθεια.
«Η ανάγκη να «κλείσουμε» το κενό προστασίας θεωρείται πλέον από όλους δεδομένη καθώς οι αυξανόμενες ζημιές δεν μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν, ούτε από οικονομικής πλευράς αλλά ούτε από πλευράς αποτελεσματικότητας, με το υπάρχον σύστημα που έχει καθιερωθεί σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των πιο πάνω λόγων οι οποίοι δεν έχουν αντιμετωπιστεί» διευκρινίζει ο Πρόεδρος της Επιτροπής Περιουσίας, Αντασφαλίσεων, Μεταφορών & Σκαφών, της ΕΑΕΕ, για να προσθέσει: «Η ανάγκη θέσπισης ενός πλαισίου εκ των προτέρων (ex-ante) χρηματοδότησης των ζημιών, το αποτέλεσμα του οποίου θα είναι ν’ αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των περιουσιών που θα έχουν ασφαλιστική κάλυψη, οδηγεί και την Ένωση να εκπονεί προτάσεις για καθολική ασφάλιση και συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στα πλαίσια των συστημάτων που λειτουργούν με επιτυχία σε πολλές χώρες του κόσμου οι οποίες αντιμετωπίζουν αντίστοιχα ζητήματα χρηματοδότησης ζημιών από φυσικές καταστροφές».
Κατά τον ίδιο, «η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα θεωρείται αναγκαία για την αντιμετώπιση ζητημάτων τόσο μεγάλης σημασίας όπως το συγκεκριμένο. Οι ρόλοι του δημοσίου και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων πρέπει να είναι συμπληρωματικοί. Σε γενικές γραμμές το κράτος θεσπίζει το πλαίσιο και παρεμβαίνει ως insurer of last resort όταν παρίσταται ανάγκη, ή ακόμη μπορεί να συμμετέχει συμπληρωματικά στη χρηματοδότηση, ενώ οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως κατ’ εξοχήν φορείς κινδύνων, αναλαμβάνουν την ασφάλιση των κινδύνων και την λειτουργία και τη διαχείριση του συστήματος, των αποζημιώσεων, κλπ» συμπληρώνει ο κ. Μοάτσος.
Βασικοί άξονες κάθε πλαισίου, όπως τονίζει, θα πρέπει να θεωρηθούν οι εξής:
– Πρόληψη και ενημέρωση:
Η λήψη μέτρων πρόληψης και μετριασμού των επιπτώσεων των κινδύνων πρέπει ν’ αποτελεί τμήμα κάθε πλαισίου και η συμβολή του κράτους στον τομέα αυτό κρίνεται καθοριστική. Παράλληλα, ο ρόλος των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των συνεργατών τους στην ενημέρωση των πολιτών για τους κινδύνους που διατρέχουν και την ανάγκη και τους τρόπους να προστατεύσουν την περιουσία τους καθίσταται σημαντικός.
– Παροχή κινήτρων:
Η θέσπιση κινήτρων με σκοπό να βοηθήσουν τους πολίτες ν’ ασφαλιστούν είναι από κάθε άποψη επιτυχημένη πρακτική και πρέπει να θεωρείται κατά κάποιο τρόπο αναγκαία.
– Εφαρμογή του πλαισίου:
Μ’ ένα σύστημα καθολικής ασφάλισης επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή διασπορά του κινδύνου και αυξάνεται η δυνατότητα υποστήριξης των πλέον επικίνδυνων κινδύνων -ενώ διατηρείται παράλληλα και μια δίκαιη κατανομή των ασφαλίστρων ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας. Το αποτέλεσμα είναι ο περιορισμός του κόστους ασφάλισης προς όφελος των ασφαλισμένων. Αντιθέτως, ένα πλαίσιο που αναφέρεται μόνο σε κινδύνους πολύ υψηλής επικινδυνότητας μειώνει σημαντικά τις πιο πάνω θετικές επιπτώσεις ενός ευρύτερου πλαισίου, πράγμα που το καθιστά μη αποτελεσματικό και μη λειτουργικό.
Σημειώνεται ότι η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος συμπεριλαμβάνει στις στρατηγικές προτεραιότητές της, τη συνδρομή της ασφαλιστικής αγοράς για να μειωθεί το κενό προστασίας από κινδύνους φυσικών καταστροφών. Στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής προτεραιότητας, συλλέγει συστηματικά και επεξεργάζεται στοιχεία ζημιών φυσικών καταστροφών, εκπονεί μελέτες κινδύνου και έχει παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση ασφάλισης κατοικιών.
Παράλληλα, η Ένωση έχει συνυπογράψει της Αρχές Βιώσιμης Ασφάλισης (Principles of Sustainable Insurance) του προγράμματος UNEPFI των Ηνωμένων Εθνών υποστηρίζοντας την ανάδειξη της ασφαλιστικής εργασίας ως παράγοντα βιωσιμότητας.
