.gif?rand=9739)
Η προστασία της υγείας είναι ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα (άρθρο 21 παρ. 3 Σύνταγμα), το οποίο στρέφεται προς το κράτος και με το οποίο αξιώνεται από αυτό η λήψη θετικών μέτρων για την προάσπιση και την προαγωγή της.
του Χρίστου Παπαμώκου, Aσκούμενου Δικηγόρου στην ΚΡΕΜΑΛΗΣ Δικηγορική Εταιρεία
Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 1397/1983 («Εθνικό Σύστημα Υγείας») το κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών υγείας στο σύνολο των πολιτών.
Η ευθύνη αυτή συνεπάγεται την υποχρέωση δημιουργίας των κατάλληλων υποδομών και την επάνδρωσή τους με το αναγκαίο προσωπικό, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός και η προστασία της υγείας των πολιτών. Από τη μη προσήκουσα παροχή περίθαλψης γεννάται η αστική ευθύνη των δημόσιων νοσοκομείων και των οργάνων τους.
Ως ευθύνη του δημόσιου νοσοκομείου, για πράξεις του ιατρικού του προσωπικού νοείται η υποχρέωση προς αποζημίωση (αποκατάσταση) ασθενών, για ζημίες που έχουν υποστεί από παράνομες πράξεις, παραλείψεις ή υλικές ενέργειες οι οποίες καταλογίζονται στο νοσοκομείο και γίνονται κατά την άσκηση ή την επ’ ευκαιρία άσκησης των καθηκόντων των φορέων δημόσιας εξουσίας.
Η αστική ευθύνη των δημόσιων νοσοκομείων είναι αντικειμενική, δηλαδή ανεξάρτητη της υπαιτιότητας των οργάνων που προκάλεσαν τη ζημία, ενώ η ευθύνη των οργάνων προσωπική, δηλαδή προϋποθέτει υπαιτιότητα (δόλο ή βαρεία αμέλεια).
Ο ασθενής δεν μπορεί να στραφεί προσωπικά κατά του υπαίτιου ιατρού, αλλά μόνο κατά του νοσοκομείου, ενώ το νοσοκομείο δύναται να στραφεί αναγωγικά κατά του ενεργήσαντος με δόλο ή βαρεία αμέλεια ιατρού, προκειμένου να αναζητήσει από αυτό την αποζημίωση που κατέβαλε στον ασθενή ή συγγενή του λόγω της παράνομης δραστηριότητάς του.
Η αποζημίωση που καταβάλλεται, μπορεί να περιλαμβάνει τη θετική ζημία του ασθενούς, την αποθετική ζημία και την ηθική βλάβη του, ενώ σε περίπτωση θανάτου του ασθενούς, αντί για την αποζημίωση για ηθική βλάβη, περιλαμβάνει την αποζημίωση για ψυχική οδύνη των συγγενών του θανόντος.
Περαιτέρω, η αστική ευθύνη στοιχειοθετείται και από την πλημμελή οργάνωση των υπηρεσιών των δημόσιων νοσοκομείων ή εν γένει του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Ενδεικτικά τέτοιες περιπτώσεις είναι η έλλειψη ή κακή λειτουργία ή πλημμελής συντήρηση ιατρικού μηχανήματος, η έλλειψη φαρμάκων και σκευασμάτων, η ανεπάρκεια κλινών σε ΜΕΘ ή αιθουσών χειρουργείου, η έλλειψη ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού (π.χ. ανεπάρκεια του υπάρχοντος προσωπικού να καλύψει τις ανάγκες των ασθενών) κ.α.
Στις μέρες μας και με τον COVID-19 να έχει προκαλέσει μια παγκόσμια πανδημία άνευ προηγουμένου εξαιτίας της ταχύτητας εξάπλωσής του, της σοβαρότητάς του, της θνησιμότητας, της μαζικής εισροής ασθενών στα νοσοκομεία, της μείωσης του διαθέσιμου ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού, καθώς και των αμέτρητων υπερωριών του προσωπικού, το εθνικό σύστημα υγείας μας βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Όλα αυτά, και όχι απαραίτητα σωρευτικά, μπορεί να οδηγήσουν στην πλημμελή παροχή περίθαλψης των ασθενών που νοσηλεύονται με COVID-19. Διόλου απίθανο λοιπόν να παρατηρηθεί στο παρόν αλλά και μετά το τέλος της πανδημίας η άσκηση πληθώρας αγωγών και εγκλήσεων από ασθενείς και συγγενείς τους κατά παντός υπευθύνου.
Στα πλαίσια διαχείρισης της πανδημίας του κορωνοϊού και των ανεξέλεγκτων διαστάσεων που μπορεί να λάβει ανά πάσα στιγμή αυτή η κατάσταση, εστάλη πρόσφατα επιστολή από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης με αίτημα την άμεση σύσταση Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής, η οποία θα εξετάσει τη σχετική νομοθετική παρέμβαση για την απαλλαγή ή τον περιορισμό της ευθύνης από αμέλεια των ιατρών κατά την άσκηση των καθηκόντων τους στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού ή την παραίτηση του δημόσιου νοσοκομείου από το δικαίωμα αναγωγής του έναντι του ζημιώσαντος ιατρού.
Στόχος της επιστολής αυτής είναι η αποφυγή μακροχρόνιων δικαστικών διενέξεων σε βάρος των ιατρών που ενδέχεται να δημιουργηθούν μέσα από μία πρωτόγνωρη περίοδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι ήδη ασκηθείσες αγωγές και εγκλήσεις κυρίως στη Μακεδονία για θανάτους εξ αμελείας ασθενών με COVID-19.
Στο ενδεχόμενο ότι για τον καιρό της πανδημίας νομοθετηθεί η άμβλυνση των ευθυνών των ιατρών από αμέλεια, αυτό δεν πρέπει να οδηγήσει στη «χαλάρωση» κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, αλλά στην εξίσου διατήρηση υψηλού επιπέδου επαγγελματικής τους συμπεριφοράς.
