ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ: Το ταμείο παράδειγμα που απειλείται με διάσπαση

ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ. Το επαγγελματικό ταμείο των υπαλλήλων σε ασφαλιστικές εταιρείες που αριθμεί περίπου εννέα χιλιάδες ασφαλισμένους και πεντέμισι χιλιάδες συνταξιούχους.  

του Νίκου Μωράκη

Ένα ταμείο πρότυπο που διάλεξε να μετατραπεί σε επαγγελματικό, μαζί με τα ταμεία των υπαλλήλων στο εμπόριο τροφίμων, των υπαλλήλων Φαρμακευτικών εταιρειών και των υπαλλήλων σε εταιρείες πετρελαιοειδών, αντί να απορροφηθεί από το ΕΤΕΑ.

Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες συμφώνησε το κράτος να δώσει αυτή την ελευθερία στο ταμείο;  

Η δέσμευση της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος ότι θα συνεχίζουν να παρέχουν το 100% των εισφορών τους – δηλαδή εργοδοτική εισφορά, η οποία υπολογίζεται επί της παραγωγής ασφαλίστρων αλλά και η δέσμευση βάσει αναλογιστικής μελέτης ότι μέχρι το 2025 το ταμείο θα έχει μαζέψει στον κουμπαρά του το ποσό των περίπου 700 εκατ. ευρώ.

Από τότε τα πράγματα προχώρησαν πολύ θετικά για το ταμείο.

Ενώ τα υπόλοιπα ανεξάρτητα ταμεία αναγκάστηκαν για περαιτέρω μείωση των συντάξεων έως και 30% (πρόσθετα από τις μνημονιακές δεσμεύσεις) το ΤΕΑ-ΕΑΠΑΕ δεν προχώρησε σε μειώσεις. Εκσυγχρόνισε τις διαδικασίες του, προσέλαβε νέο προσωπικό στη θέση των προηγούμενων δημοσίων υπαλλήλων, θωρακίστηκε θεσμικά και από τις 19.02.2014 κατάφερε να αποσπάσει 320 εκατ. ευρώ από τα ελληνικά ομόλογα για να τα επενδύσει. Επενδύσεις που συνολικά χάρις στις επιλογές τους αλλά και στους διαχειριστές του κεφαλαίου επέφεραν καρπούς της τάξεως των 530 εκατ. ευρώ.

Αξίζει λοιπόν όλοι να αναγνωρίσουμε την πολύ καλή δουλειά που έγινε από το Δ.Σ. του ταμείου καθώς τα θετικά αποτελέσματα της διοίκησής τους είναι αδιαμφισβήτητα.

Πώς όμως το επικουρικό ταμείο των ασφαλιστών κατάφερε να ξεχωρίσει όσο ήταν στα χέρια του δημοσίου; Πού οφείλεται η πλούσια περιουσία του που πριν το κούρεμα των ομολόγων έφτανε τα 1,1 δισ. ευρώ;

Η απάντηση βρίσκεται στην εργοδοτική εισφορά η οποία υπολογιζόταν επί της παραγωγής των ασφαλίστρων. Μια απόφαση που είχε καθοριστεί από την ίδρυση του ταμείου το 1942. Μια απόφαση που καταργήθηκε όμως πρόσφατα με το νόμο ν.4254/2014 επί υπουργίας Γιάννη Βρούτση με ισχύ από 1.1.2015 καθώς δεν αναγνώριζε την εισφορά επί την παραγωγή ασφαλίστρων ως κοινωνικό πόρο. (Δεν την αναγνώριζε αλλά ταυτόχρονα δεν όριζε κάποιο ισοδύναμο έτσι ώστε να μη θέσει σε πρόβλημα χρηματοδότησης το ταμείο.)

Το αποτέλεσμα αυτής της απόφασης ήταν η Ένωση να ξαναρίξει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κάποιες προτάσεις προκειμένου να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το ταμείο παραπάνω από αυτό που της υπαγορεύει ο νόμος δηλαδή το 3% επί της μισθοδοσίας. Και εκεί ήρθε η ρήξη. 

Βλέπετε το ταμείο αποτελείται από 9 μέλη στο Δ.Σ. του. Πέντε από αυτά αντιπροσωπεύουν την Ομοσπονδία Ασφαλιστικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΑΣΕ), δύο από αυτά την ΕΑΕΕ και τα άλλα δύο τους συνταξιούχους. Η Ομοσπονδία δηλαδή παίρνει τις αποφάσεις, η Ένωση τις Χρηματοδοτεί ενώ οι συνταξιούχοι έχουν λόγο και «φωνή» στα πρακτικά. 

Βασιζόμενη λοιπόν στο νόμο Βρούτση και δεδομένου της πτώσης στην παραγωγή ασφαλίστρων έως και 30% την περίοδο 2009-2015 η Ένωση θέλησε να αλλάξει τον τρόπο που χρηματοδοτεί το ταμείο. Να μη δίνει τα υπέρογκα ποσά του παρελθόντος που υπολογίζονταν επί παραγωγής και να τα αναγάγει επί της μισθοδοσίας. Κάτι που λειτουργεί και στα υπόλοιπα επικουρικά ταμεία και φτάνει το 6% επί του μισθού.

Τι προτείνει λοιπόν η Ένωση:

• Πρώτα απ’ όλα θέλει να διασφαλίσει το ταμείο από πιθανή παρέμβαση της κυβέρνησης κάνοντάς το καθαρά Επαγγελματικό. (Το αν το υπουργείο θα δεχθεί μια τέτοια πρόταση είναι μια άλλη κουβέντα.)
• Να αλλάξει η διοίκηση του ταμείου έτσι ώστε κανένας φορέας δεν θα έχει απόλυτη πλειοψηφία. (Αυτήν τη στιγμή την έχει ο ΟΑΣΕ.)
• Οι εισφορές στο ταμείο να είναι καθορισμένες επί της μισθοδοσίας με ατομικούς λογαριασμούς (συγκεκριμένα η Ένωση προτείνει 6% επί της μισθοδοσίας δηλαδή μείωση των συντάξεων 27% από 1/7/2016). Στην ίδια πρόταση η Ένωση προσθέτει και ένα επιπλέον 3% αλλά μόνο για 3 χρόνια για τους ήδη συνταξιούχους δηλαδή μείωση για εκείνους της τάξεως του 24%.
• Να αλλάξει η μορφή του ταμείου από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό.

Τι ζητά η Διοίκηση του Ταμείου (σύμφωνα με το Δελτίο Τύπου που εξέδωσε):

• Καταρχήν δεν συμφωνεί με καμία από τις ανωτέρω προτάσεις της Ένωσης. Ζητά η Ένωση να συνεχίσει να χρηματοδοτεί το ταμείο επί της παραγωγής ασφαλίστρων.
• Η Διοίκηση του Ταμείου έχει λειτουργήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλα αυτά τα χρόνια και έχει διαχειριστεί τις υποθέσεις του ταμείου με ακρίβεια και απτά αποτελέσματα. Το ταμείο και η περιουσία του ανήκει στους ασφαλισμένους του, οπότε αυτοί πρέπει να έχουν την ευθύνη διοίκησής του. Επίσης σύμφωνα με το νόμο 3029/2002 εάν ο εργοδότης συμμετέχει στη χρηματοδότηση του ταμείου τότε μπορεί να συμμετέχει στη διοίκηση μόνο με έναν εκπρόσωπο.
• Η λογική επίσης του ταμείου είναι ότι πρέπει να υπηρετείται η έννοια της κοινωνικής ασφάλισης, με κάποια στοιχεία αναδιανομής και ταυτόχρονα  να εφαρμόζονται σε σημαντικό βαθμό και οι κανόνες του κεφαλαιοποιητικού συστήματος με τη δημιουργία ατομικών μεριδίων που θα εξασφαλίζουν, κατ’ ελάχιστο, το διπλάσιο των ατομικών εισφορών κάθε εργαζόμενου. Προτείνουν δηλαδή ένα υβριδικό μοντέλο.

Τα συμπεράσματα

Αν δεν υπάρξει συμφωνία τότε η Ένωση θα προχωρήσει σε χρηματοδότηση 3% επί της μισθοδοσίας που μεταφράζεται σε μείωση κατά 32% των επικουρικών συντάξεων του ταμείου. (μείωση συντάξεων από τον Μ.Ο που είναι σήμερα των 880 ευρώ στα 550 ευρώ) Παράλληλα θα προχωρήσει στην ίδρυση νέου ταμείου επαγγελματικής ασφάλισης, ενιαίου για όλες τις εταιρείες και για τους εργαζόμενους σε αυτές. Αν από την άλλη μεριά το ταμείο δεχθεί την πρόταση της Ένωσης τότε οι συντάξεις και πάλι θα μειωθούν από 20% έως 25%. Αν πάλι το ταμείο πείσει την Ένωση να συνεχίσει να το χρηματοδοτεί βάσει παραγωγής ασφαλίστρων τότε θα δημιουργηθεί ένα οικονομικά ισχυρό ταμείο που όμως θα πρέπει να γίνει και καθαρά επαγγελματικό έτσι ώστε να εκμηδενίσει τις πιθανότητες να απορροφηθεί στο μέλλον το ταμείο από το ενιαίο επικουρικό σύστημα.

Σε κάθε περίπτωση τα θύματα της μη συμφωνίας των δύο μερών θα είναι οι ασφαλισμένοι του ταμείου και οι συνταξιούχοι. Όπως επίσης και η διάκριση του ταμείου ως του μόνου που κατάφερε να διασφαλίσει τα συμφέροντα των ασφαλισμένων του κρατώντας με διαφορά ψηλά τις επικουρικές συντάξεις. Μαι διάκριση που άτυπα μπορούσε να υπενθυμίσει σε κράτος και φορείς γιατί πρέπει να εμπιστευτούν την ιδιωτική πρωτοβουλία στη λύση του ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού της χώρας.