Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Δημήτριος Ζοπουνίδης, Άγγελος Κωστής
Το βιβλίο “Τεχνητή Νοημοσύνη και Εφαρμογές στο Μάνατζμεντ”, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μπαρμπουνάκη, εξετάζει πώς η τεχνητή νοημοσύνη (AI) επαναπροσδιορίζει τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και του μάνατζμεντ στον σύγχρονο κόσμο. Περιλαμβάνει μια δομημένη ανάλυση σε κεφάλαια που εστιάζουν σε βασικές πτυχές της τεχνητής νοημοσύνης, όπως τα εργαλεία, οι στρατηγικές και οι εφαρμογές της.
Το εναρκτήριο λάκτισμα για το βιβλίο αυτό αποτέλεσε η ολοένα και πιο έντονη ανάγκη για ένα πλαίσιο ιδεών που θα επιτρέψει σε μάνατζερ και εργαζομένους να προσεγγίσουν την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) ανθρωποκεντρικά και ως μια συνεργατική συνιστώσα για καινοτομία και αναδιαμόρφωση του τρόπου λειτουργίας των επιχειρήσεων. Από το 2021 μέχρι και σήμερα, παρατηρούμε ότι η ΤΝ έχει προκαλέσει έναν υπέρμετρο ενθουσιασμό σε όλους τους τομείς της βιομηχανίας αλλά και στο σύνολο των επιστημονικών κλάδων. Η ανθρωπότητα σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια παραδοξότητα που βρίσκουμε σημαντικό να υπογραμμιστεί ώστε να ξεκινήσει ένας πιο ουσιαστικός διάλογος γύρω από το τι είναι η ΤΝ, ποιες είναι οι κοινωνικο-τεχνικές συνιστώσες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν, και πώς οι δυνητικές εφαρμογές της ΤΝ μπορούν να μετουσιωθούν στην πράξη με θεμιτό και ανθρωποκεντρικό τρόπο. Από τη μία, έχουμε στη διάθεσή μας ένα σύνολο τεχνολογιών που δυνητικά θα μπορούσε να βοηθήσει την ανθρωπότητα να εξελιχθεί λειτουργώντας ως ένας συνοδοιπόρος για καινοτομία και σημαντικές θετικές αλλαγές για το μέλλον της εργασίας και της επιχειρηματικότητας. Η ΤΝ απολαμβάνει, από την άλλη, ένα σούσουρο (buzz) και υπερβολική προώθηση (hype) που την καθιστούν μια γενική και ασαφή έννοια. Η αοριστία και έλλειψη ακρίβειας δυσκολεύουν την ουσιαστική και συστηματική εφαρμογή λύσεων ΤΝ στο σύγχρονο οργανισμό δημιουργώντας μια ασφυκτική πίεση για ενσωμάτωση λύσεων ΤΝ. Το βιβλίο μας στοχεύει τόσο στο να αποσαφηνίσει βασικές έννοιες αλλά πιο σημαντικά, να δημιουργήσει ένα πλαίσιο μέσα από το οποίο οι αναγνώστες θα αναρωτηθούν για σημαντικές διαδικασίες, ηθικά διλλήματα και τομείς όπου η ΤΝ μπορεί να εφαρμοστεί με θετικές αλλά και αρνητικές συνέπειες. Θεωρήσαμε λοιπόν σημαντικό να συλλέξουμε άρθρα μας μέσα από τα οποία προσπαθήσαμε τα τελευταία χρόνια να μετριάσουμε τον υπέρμετρο ενθουσιασμό που ελλοχεύει κινδύνους αλλά και παράλληλα να περιγράψουμε συνιστώσες της ΤΝ και διαδικασίες για ουσιαστική και θεμιτή ενσωμάτωση της ΤΝ στο σύγχρονο οργανισμό.
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι το επιχειρηματικό περιβάλλον αλλάζει και ότι η ΤΝ θα αποτελεί έναν μοχλό αλλαγής και καινοτομίας, ιδιαίτερα εάν ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες σχέσεις συνεχίσουν να αποτελούν το επίκεντρο αυτής της αλλαγής. Κάποτε αντικείμενο επιστημονικής φαντασίας, η ΤΝ είναι πλέον μια πραγματικότητα που μεταμορφώνει ραγδαία τις βιομηχανίες και αναδιαμορφώνει τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων.
Στο Κεφάλαιο 1, εξετάζεται η ΤΝ ως φαινόμενο και οι βασικές διαδικασίες και σχέσεις που τη διέπουν, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά στο πώς αξιολογείται η ετοιμότητα των οργανισμών να την υιοθετήσουν. Ακολούθως, αναλύονται θέματα όπως αν η ΤΝ αποτελεί απειλή ή τεχνολογική επανάσταση και οι ηθικές προκλήσεις που συνοδεύουν τη χρήση της. Επίσης, το κεφάλαιο αυτό θίγει ένα σημαντικό ζήτημα σε σχέση με το θόρυβο που υπάρχει στη λήψη αποφάσεων με τη χρήση ΤΝ, υπογραμμίζει το σημαντικό ρόλο των δεδομένων και του backstage data work που πρέπει να λάβει χώρα, και τέλος αναδεικνύει το σχεσιακό πρίσμα μέσα από το οποίο αναλύεται ο ρόλος της ΤΝ στο οργανωσιακό περιβάλλον. Η ΤΝ δεν θα πρέπει να προσεγγίζεται ως μια ακόμη ψηφιακή τεχνολογία αλλά ως μια οντότητα που απαιτεί αλλά και αναδιαμορφώνει την ανθρώπινη δράση και αλληλεπίδραση.
Στο Κεφάλαιο 2 εξετάζονται οι αλγόριθμοι, η μηχανική μάθηση και η χρήση των Big Data, όπου αναφερόμαστε στα μείζον ζητήματα σχετικά με την αναδυόμενη αλγοριθμοκρατία και δεδομενοκρατία και με την κυρίαρχη deepfake κουλτούρα που επιφυλάσσουν κινδύνους για το μέλλον της εργασίας και την ανθρωπότητα γενικότερα.
Στο Κεφάλαιο 3, η καινοτομία έρχεται στο προσκήνιο, με ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση της ΤΝ με την επιχειρηματική καινοτομία και τη στρατηγική του συν-ανταγωνισμού. Εδώ θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι αναφερόμαστε σε διάφορες διεπιχειρησιακές σχέσεις και τύπους σχέσεων, όπως συν-ανταγωνισμό ή εταιρική επώαση όπου startups συνεργάζονται με corporations, για να αναδείξουμε το επιχείρημα ότι τόσο η δημιουργία όσο και η χρήση ψηφιακών λύσεων, ιδιαίτερα λύσεων ΤΝ, απαιτούν ένα ευρύτερο σχεσιακό πλαίσιο και συνεργασίες μεταξύ διαφόρων οργανισμών. Αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η ΤΝ, αναδύονται μέσα από ένα σύνολο διευρυμένων σχέσεων και συνεχίζουν να εξελίσσονται με νέους τρόπους καθώς αυτές οι σχέσεις μεταβάλλονται (Bailey et al., 2022).
Στο Κεφάλαιο 4, εστιάζεται η προσοχή στις ψηφιακές δεξιότητες και στην εκπαίδευση, τα οποία δίνουν μια επιπλέον διάσταση στο ρόλο του ανθρώπινου δυναμικού για την ενσωμάτωση λύσεων ΤΝ. Επίσης, τα άρθρα του κεφαλαίου αυτού προβληματίζουν την ιδέα ότι η πλήρης αυτοματοποίηση είναι εφικτή και αναδεικνύουν την ανάγκη καλλιέργειας ενός mindset ΤΝ και άλλων ψηφιακών δεξιοτήτων.
Στο Κεφάλαιο 5, εξετάζεται πώς η ΤΝ επηρεάζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις στρατηγικές επιβίωσης τους. Επιλέξαμε άρθρα που αναδεικνύουν την επιτακτική ανάγκη να δώσουμε περισσότερη προσοχή σε μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στις διαδικασίες που απαιτούνται ώστε η ΤΝ να γίνει πιο ελκυστική και χρήσιμη σε αυτές.
Στα Κεφάλαια 6 και 7, αναλύονται οι επιπτώσεις της ΤΝ στη διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, τη χρηματοοικονομική διοίκηση και το μάρκετινγκ, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις νέες προκλήσεις που προκύπτουν από την αλγοριθμική διακυβέρνηση και την ανάγκη για επεξηγηματική ΤΝ (Explainable AI). Εδώ, αναφερόμαστε σε σημαντικά ζητήματα που αφορούν το μέλλον της εργασίας και το πώς ο εργασιακός χώρος και οι εργασιακές σχέσεις και δυναμικές επηρεάζονται από την ολοένα και μεγαλύτερη χρήση λύσεων ΤΝ.
Τέλος, στο Κεφάλαιο 8, η προσοχή μας στρέφεται σε έναν συγκεκριμένο κλάδο που θεωρούμε ότι θα επηρεαστεί σημαντικά από πολλαπλά εργαλεία με δυνατότητες ΤΝ. Εστιάζοντας στον αεροπορικό κλάδο, δίνουμε παραδείγματα για το ρόλο των δεδομένων, business analytics, και σημαντικών στρατηγικών που αναθεωρούν διαδικασίες διοίκησης.
Οι συγγραφείς των άρθρων που περιλαμβάνονται στο βιβλίο δίνουν ένα σημαντικό μήνυμα σχετικά με το ότι η δύναμη της ΤΝ δεν περιορίζεται μόνο στην αυτοματοποίηση εργασιών. Η ΤΝ μπορεί να συνεισφέρει επίσης στη δημιουργικότητα και την καινοτομία μιας και το ανθρώπινο δυναμικό μπορεί να πειραματιστεί με νέες ιδέες και να αναπτύξει νέες δεξιότητες. Τέλος, ένα σημαντικό επιχείρημα είναι ότι με (και για) την ενσωμάτωση λύσεων ΤΝ, οι εργασιακές σχέσεις και οι διεπιχειρησιακές σχέσεις εξελίσσονται και ανοίγουν μονοπάτια για καρποφόρες επιχειρησιακές αλλαγές.
Συνοπτικά, το βιβλίο Τεχνητή Νοημοσύνη και Εφαρμογές στο Μάνατζμεντ αποτελεί έναν πολύτιμο οδηγό για ηγέτες επιχειρήσεων, managers, εργαζόμενους, policy makers, αλλά και φοιτητές που επιθυμούν να κατανοήσουν τις δυνατότητες και τις προκλήσεις που φέρνει η Τεχνητή Νοημοσύνη. Προσφέρει ένα σύνολο ιδεών και εργαλείων για να προσεγγίσουν το φαινόμενο αυτό με κριτική σκέψη και να προβληματιστούν σε σχέση με τις πολυπλοκότητες της υιοθέτησης της ΤΝ. Επίσης, το βιβλίο προτείνει στρατηγικές ενσωμάτωσής της ΤΝ στις επιχειρηματικές πρακτικές με έναν ανθρωποκεντρικό τρόπο υπό ενός σχεσιακού πρίσματος. Σε μια εποχή ταχύτατων τεχνολογικών αλλαγών, η ΤΝ προσφέρει τόσο προκλήσεις όσο και ευκαιρίες. Οι επιχειρήσεις, οι διαμορφωτές πολιτικής και οι φοιτητές που θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά αυτές τις τεχνολογίες, θα έχουν καλύτερη προοπτική να διαπρέψουν στη μελλοντική οικονομία. Το βιβλίο εφοδιάζει τους αναγνώστες με στρατηγικές που προωθούν την αποδοτικότητα και την ανάπτυξη, ενώ παράλληλα ενισχύουν την καινοτομία και την ηθική υπευθυνότητα.
Ένα από τα πιο ξεχωριστά κεφάλαια εστιάζει στις εφαρμογές της AI στον αεροπορικό κλάδο, αναλύοντας πώς η τεχνητή νοημοσύνη ενισχύει τη λήψη αποφάσεων, τη διαχείριση πόρων, τη βελτίωση της εμπειρίας των επιβατών και την αποτελεσματική λειτουργία των αεροπορικών εταιρειών. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα και μελέτες περίπτωσης, παρουσιάζεται ο τρόπος με τον οποίο η AI διαμορφώνει τη στρατηγική και την καινοτομία στον κλάδο αυτό.
Το βιβλίο απευθύνεται σε φοιτητές, επαγγελματίες και στελέχη που επιθυμούν να κατανοήσουν τη δυναμική της AI και πώς αυτή μπορεί να ενσωματωθεί στις επιχειρησιακές τους λειτουργίες. Αποτελεί έναν πολύτιμο οδηγό για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, τόσο στον αεροπορικό κλάδο όσο και σε άλλους τομείς, με στόχο την αποτελεσματικότητα, τη βιωσιμότητα και τη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος.
