O φαρμακευτικός κλάδος ή αλλιώς το big pharma είναι μία από τις ισχυρότερες βιομηχανίες παγκοσμίως με ομίλους που καταγράφουν τεράστια κέρδη.
της Βίκυς Γερασίμου
Το 2022 η αξία των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτό το πεδίο ανήλθε σε 1,48 τρις δολάρια με τις ΗΠΑ να αποτελούν “παιγνιοκράτορα” κατέχοντας τη μεγαλύτερη εθνική αγορά φαρμάκων παγκοσμίως.
Ταυτόχρονα μεγάλα είναι τα ποσά – στις περιπτώσεις που γνωστοποιούνται και δεν διευθετούνται κεκλεισμένων των θυρών, που καταβάλλονται σε διακανονισμούς ή επιδικάζονται σε νομικές διαφορές σε σχέση με βλάβες ή ζημία που προκλήθηκε από φαρμακευτικά σκευάσματα.
Με δεδομένο ωστόσο το μέγεθος που έχουν οι εν λόγω εταιρείες, ακόμα και σε υποθέσεις που τα ποσά φαντάζουν μεγάλα, είναι σε αναλογία με την αξία των εταιρειών μικρά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πολύκροτη υπόθεση της J&J με την παιδική σκόνη ταλκ και τις δεκάδες χιλιάδες αξιώσεις από ανθρώπους που νόσησαν από μεσοθηλίωμα, νόσο που προκαλείται αποκλειστικά από τον αμίαντο, και γυναίκες με καρκίνο γεννητικών οργάνων που μέσα στον Απρίλιο του 2023 πρότεινε για τις υπάρχουσες διαφορές συμβιβασμό ύψους 9 δις δολαρίων με την εταιρεία να αποτιμάται στα 425 δις δολάρια.
Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του σκανδάλου με την επιδημία των οπιοειδών στις ΗΠΑ με τις φαρμακευτικές συνολικά να καταβάλλουν 50 δις δολάρια μετά από ομαδικές αγωγές και νομικές διεκδικήσεις από πολλές πολιτείες των ΗΠΑ για την υπέρμετρη επιβάρυνση στην οποία οδηγήθηκαν τα τοπικά συστήματα υγείας και 400.000 θανάτους τις τελευταίες δύο δεκαετίες από υπερβολική δόση οπιοειδών. Βάσει της κεφαλαιοποίησής τους (statista) μετά την αμερικανική Johnson & Johnson ακολουθούν η Eli Lilly με 316 δις δολ. η Roche 275 δις, η Abbott 248 δις, η Pfizer 241,8 δις, η Merck με 221 δις, η Abbvie με 192 δις, η Novartis με 184 δις, η Novo Nordisk με 181 δις και η Astra Zeneca με 172 δις δολ.
Round up
Μία από τις υποθέσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί στα μέσα ενημέρωσης και κυρίως στο διαδίκτυο είναι το ζιζανιοκτόνο Round Up. Η εταιρεία Monsanto έφερε τα παρασιτοκτόνα με βάση την ουσία γλυφοσάτη στην αγορά το 1970 και το 2018 η εταιρεία εξαγοράστηκε από την Bayer. Η ουσία γλυφοσάτη “κατηγορήθηκε” για καρκινογόνο δράση και το 2018 ο Dewayne Johnson, που σαν επιστάτης σχολείου χρησιμοποιούσε την ουσία και νόσησε με λέμφωμα Non Hodgkin’s δικαιώθηκε με αποζημίοωση 289 εκατ. Σύμφωνα με τον Guardian σε άρθρο του 2020 σε ετήσια βάση χρησιμοποιούνται περίπου 826 εκατ. κιλά παρασιτοκτόνων με γλυφοσάτη, υπολλείμματα των οποίων βρίσκονται σε πολλές τροφές που καταναλώνονται από παιδιά όπως τα δημητριακά. Το 2017 η χώρα μας συμμετείχε σε πρωτοβουλία 6 ευρωπαϊκών κρατών για την ταχύτερη κατάργηση της γλυφοσάτης. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Το 2017 ψηφίστηκε με απόφαση του τότε Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Ε. Αποστόλου, η μη επέκταση της αδειοδότησης της δραστικής ουσίας glyphosate και η εξάλειψη της το αργότερο μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου 2022. Στην ουσία μετά από 5 επιπλέον χρόνια χρήσης της ουσίας. Στους μέχρι τώρα διακανονισμούς πάντως παγκοσμίως υπολογίζεται ότι έχει “κλείσει” των 80% των αξιώσεων με την εταιρεία να καταβάλλει 11 δις δολ.σε περιπου 100.000 περιπτώσεις.
Baby Powder με αμίαντο
Από το 2023 η J&J είχε ανακοινώσει ότι θα σταματήσει το προιόν παιδικής σκόνης ταλκ για το οποίο τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει δεκάδες χιλιάδες αγωγές λόγω καρκινογενέσεων από αμίαντο. Πρόσφατα μάλιστα η εταιρεία πρότεινε διακανονισμό 9 δις προκειμένου να διευθετήσει τις νομικές διαδικασίες που έχουν δρομολογηθεί και εκτιμάται ότι περίπου 60.000 καταγγέλλοντες έχουν συμφωνήσει για το ύψος της αποζημίωσης τους. Οι αγωγές αφορούν την πρόκληση μεσοθηλιωματος του υπεζωκότα και καρκίνο των γεννητικών οργάνων.
Mega Αποζημιώσεις
Άλλες υποθέσεις που η φαρμακοβιομηχανία έχει κληθεί να αποζημιώσει με μεγάλα ποσά είναι:
Το 2015 η ιαπωνική Takeda προχώρησε σε διακανονισμό ύψους 2,4 δις δολ. με χιλιάδες ασθενείς που είχαν κάνει αγωγή στην εταιρεία σχετικά με το φάρμακο Actos για το διαβήτη και τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Το δικαστήριο που έκρινε μάλιστα την υπόθεση επέκρινε την εταιρεία για μεγάλο αριθμό εγγράφων που έλειπαν και επιδίκασε τεράστιες αποζημιώσεις.
Το 2012 καταγράφηκε η αποζημίωση που έδωσε η GlaxoSmithKline για αντικαταθλιπτικά καταγράφηκε από τα Media της εποχής σαν ένα από τα μεγαλύτερα ποσά διακανονισμού από φαρμακευτική. Η βρετανική εταιρεία συμφώνησε να παραδεχθεί την ενοχή της σε ποινικές κατηγορίες και να πληρώσει πρόστιμο 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την προώθηση των αντικαταθλιπτικών της με τις μεγαλύτερες πωλήσεις για μη εγκεκριμένες χρήσεις και την αποτυχία της να ενημερώσει για δεδομένα ασφάλειας σε κορυφαίο φάρμακο για τον διαβήτη” αναφέρουν οι newyorktimes. “Το πρόστιμο σε βάρος της εταιρείας αφορούσε τα Paxil, Wellbutrin, Avandia και άλλα φάρμακα.
To 2009 η μεγαλύτερη φαρμακοβιομηχανία στον κόσμο, η Pfizer, αναγκάστηκε να πληρώσει 2,3 δις δολάρια σε πρόστιμα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, αφού θεωρήθηκε ως κατ’ επανάληψη παραβάτης στην προώθηση του φαρμάκου Bextra σε ασθενείς και γιατρούς για μη εγκεκριμένες χρήσεις.
Το 2007, η Merck πλήρωσε 4,85 δισεκατομμύρια δολάρια για να διευθετήσει αξιώσεις για το αντιφλεγμονώδες φάρμακο Vioxx το οποίο προκάλεσε καρδιακά επεισόδια και εγκεφαλικά σε χιλιάδες ανθρώπους
