Οι νέες τεχνολογίες προκαλούσαν πάντοτε πανικό στους εργαζόμενους, μήπως και αντικατασταθούν από μηχανές.
Τέτοιοι φόβοι έχουν τοποθετηθεί λανθασμένα στο παρελθόν και πολλοί οικονομικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι παραμένουν έτσι και σήμερα. Ο Daniel Susskind δείχνει γιατί αυτή τη φορά είναι πραγματικά διαφορετική. Η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη σημαίνει ότι όλα τα είδη θέσεων εργασίας διατρέχουν όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο. Η ερώτηση που τίθεται είναι: στα επόμενα είκοσι ή τριάντα χρόνια, θα δούμε αν όχι μια πλήρη εξαφάνιση, τουλάχιστον μια ξαφνική μείωση της εργασίας λόγω της εξέλιξης των τεχνολογιών;
Γράφει ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
Αυτή η ερώτηση πυροδότησε έντονες συζητήσεις για αρκετά χρόνια, βάζοντας σε αντίθεση απόψεις ριζικά διαφορετικές, αυτή των αισιόδοξων (η τεχνολογία καταστρέφει θέσεις εργασίας αλλά δημιουργεί πολλές άλλες), και αυτή των απαισιόδοξων (οι μηχανές θα στερήσουν τους ανθρώπους από δουλειές περισσότερο ή λιγότερο βραχυπρόθεσμα). Ο Daniel Susskind, νέος καθηγητής οικονομικών στην Οξφόρδη, σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης, πρότεινε ένα τρίτο δρόμο: η τεχνολογία θα απομακρύνει όλο και περισσότερους ανθρώπους από τη δουλειά τους, αλλά σύμφωνα με ένα πολύ προοδευτικό σενάριο που δεν θα επηρεάσει όλες τις μορφές εργασίας.
Διαχρονική εξέλιξη
Ο συγγραφέας ξεκινά με ένα εύρημα: από τη δεκαετία του 1930, οι μελλοντολόγοι είχαν προβλέψει το τέλος της εργασίας. Μέχρι σήμερα, διαψεύσθηκαν ολικώς. Σίγουρα ο Keynes ήταν από τους πρώτους οικονομολόγους που μελέτησαν το φαινόμενο της «τεχνολογικής ανεργίας» και είχε δίκιο θεωρητικά. Αλλά η εξέλιξη της οικονομίας από το τέλος του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου δεν επιβεβαίωσε την ορθότητα της διαίσθησής του.
Ο Wassily Leontief, βραβείο Νόμπελ Οικονομίας το 1973, ανέπτυξε μια μοναδική θεωρία του ίδιου είδους, βασισμένη στη διάσημη «κρίση της κοπριάς». Αυτή η απελευθέρωση παθών στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η έλξη των αλόγων, απειλούσε να κατακλύσει μεγάλες πόλεις από σωρούς κοπριάς αλόγων και τροφοδοτούσε καταστροφικές προβλέψεις: με τον αυξανόμενο αριθμό αλόγων στη Νέα Υόρκη, τα απόβλητά τους θα φθάσουν στον τρίτο όροφο των κτιρίων. Στη συνέχεια ήρθε ο κινητήρας εσωτερικής καύσης και η εξαφάνιση του αλόγου. Μια ανακούφιση για όλους, αλλά όχι για τον Leontief. Αντί να επαινεί τα οφέλη της τεχνολογίας αντλεί από αυτό το επεισόδιο την πεποίθηση ότι η τεχνολογία είχε αφαιρέσει από το τοπίο ένα ζώο που μας είχε υπηρετήσει για χιλιάδες χρόνια και ότι το ίδιο θα συνέβαινε με την εργασία των ανθρώπων.
Οι μηχανές δεν θα κάνουν τα πάντα, αλλά θα κάνουν περισσότερα
Ο Daniel Susskind δεν πηγαίνει τόσο μακριά. Ωστόσο, είναι πεπεισμένος ότι η ανάπτυξη τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και αυτοματισμού θα έχει εκθετική επίδραση στην εργασία, επειδή δεν έχουν πλέον καμιά σχέση με την πρόοδο των προηγούμενων δεκαετιών. Είναι πιο ριζοσπαστικές, πιο έξυπνες, πιο αποτελεσματικές, πιο ικανές. Θα αναλάβουν όλο και περισσότερα καθήκοντα και οι άνθρωποι θα αναγκαστούν να περιοριστούν σε ένα ορισμένο αριθμό δραστηριοτήτων. Δεν θα υπάρχει δουλειά για όλους και η εργασία που θα ξεφύγει από τις μηχανές, δεν θα μπορέσει να εκτελεστεί από άτομα που θεωρούνται ανεκπαίδευτα για να την πραγματοποιήσουν.
Συμπερασματικά, ο συγγραφέας πιστεύει ότι η απειλή της τεχνολογικής ανεργίας είναι πραγματική. Πώς μπορούμε λοιπόν να ευδοκιμήσουμε σε ένα κόσμο με λιγότερη δουλειά. Η πρόκληση θα είναι η δίκαιη κατανομή αυτής της ευημερίας, που μας προσφέρει η τεχνολογική πρόοδος, ο περιορισμός της αυξανόμενης δύναμης των Big Tech και η παροχή νοήματος σε ένα κόσμο όπου η εργασία δεν είναι πλέον το κέντρο της ζωής μας. Σε αυτό το οραματιστικό, ρεαλιστικό και τελικά ελπιδοφόρο βιβλίο, ο συγγραφέας μας δείχνει το δρόμο. Αυτό το βιβλίο βρίσκεται επίσης υπό εξέταση για το βραβείο καλύτερου οικονομικού δοκιμίου της χρονιάς, που απονέμεται από τη συμβουλευτική εταιρεία McKinsey και τους Financial Times.
