Το μελάνωμα αποτελεί την πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας. Αν και οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν την ανοσοθεραπεία και τη στοχευμένη θεραπεία, η Χειρουργική παραμένει μέχρι σήμερα η βασική και πιο αποτελεσματική μέθοδος για την πρωτογενή αντιμετώπιση του μελανώματος.
Γράφει ο Δρ. Νικόλαος Βάσσος Γενικός Χειρουργός – Χειρουργός Ογκολόγος, Διευθυντής της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας και του Κέντρου Σαρκώματος-Μελανώματος & Σπανίων Όγκων Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Τι είναι το μελάνωμα και τι πρέπει να γνωρίζουμε για αυτό;
Το μελάνωμα είναι ένας τύπος καρκίνου του δέρματος που προέρχεται από τα μελανινοκύτταρα, τα κύτταρα που παράγουν μελανίνη, την ουσία δηλαδή που δίνει στο δέρμα το χρώμα του. Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, παρατηρείται συχνότερα σε περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο, όπως στην πλάτη και το πρόσωπο στους άνδρες, ή στα άκρα στις γυναίκες. Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί και σε βλεννογόνους ή ακόμα και στα μάτια.
Παρά το γεγονός ότι το μελάνωμα είναι λιγότερο συχνό από άλλους τύπους καρκίνου του δέρματος, η εξάπλωσή του έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις χώρες με υψηλή ηλιοφάνεια και λευκό πληθυσμό. Η ανάπτυξη του μελανώματος σχετίζεται με την υπερβολική έκθεση στη φυσική και τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία (UV), το ανοιχτόχρωμο δέρμα και την ύπαρξη εγκαυμάτων στην παιδική ηλικία. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι ορισμένες δερματικές καταστάσεις όπως σπίλοι (ελιές) ή μη φυσιολογικές κηλίδες δέρματος, η κληρονομικότητα και η γενετική προδιάθεση, καθώς και η ανοσοκαταστολή.
Ποια είναι τα συμπτώματα και τα διαγνωστικά κριτήρια;
Το μελάνωμα μπορεί να εμφανιστεί ως μια νέα κηλίδα (de novo) ή ένας υπάρχων σπίλος που αλλάζει στο χρώμα, το μέγεθος ή την εμφάνισή του. Μερικά από τα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν: αλλαγές στο σχήμα ή το μέγεθος, ακανόνιστη περιφέρεια, αλλαγές στο χρώμα, αιμορραγία ή έλκος, φαγούρα ή πόνος. Χαρακτηριστικός τρόπος εξέτασης των σπίλων είναι η μέθοδος ABCDE, η οποία περιλαμβάνει τα εξής χαρακτηριστικά:
- A (Asymmetry) – Ασύμμετρο σχήμα.
- B (Border) – Ακανόνιστη περιφέρεια.
- C (Color) – Πολλαπλά χρώματα ή άνιση κατανομή χρωμάτων.
- D (Diameter) – Διάμετρος μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά.
- E (Evolving) – Αλλαγή στο μέγεθος, σχήμα ή χρώμα με την πάροδο του χρόνου.
Ποιος είναι ο ρόλος της Χειρουργικής στην αντιμετώπιση του μελανώματος;
Η Χειρουργική αποτελεί τη θεραπεία εκλογής για τα πρώιμα στάδια του μελανώματος. Μετά την κλινική εξέταση και τη δερματοσκόπηση, τη βιοψία και την επιβεβαίωση της διάγνωσης, ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η ευρεία τοπική εκτομή (πλήρης αφαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου με ελεύθερα χειρουργικά όρια), ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος υποτροπής. Η έκταση και το βάθος της εκτομής καθορίζεται κυρίως από το πάχος του όγκου, καθώς και από άλλους ιστολογικούς παράγοντες όπως η παρουσία ελκώσεων ή το ποσοστό μιτώσεων.
Ποια είναι η σημασία του λεμφαδένα φρουρού και της λεμφαδενεκτομής;
Η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού είναι μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική που αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τη σταδιοποίηση και τον προσδιορισμό της πρόγνωσης του ασθενούς. Ο λεμφαδένας φρουρός είναι ο πρώτος λεμφαδένας στον οποίο είναι πιθανό να έχει εξαπλωθεί το μελάνωμα μέσω της λεμφικής κυκλοφορίας. Η βιοψία αυτή πραγματοποιείται από εξειδικευμένο χειρουργό-ογκολόγο με έγχυση ραδιενεργού ουσίας και χρωστικής γύρω από τον όγκο, προκειμένου να εντοπιστεί και να αφαιρεθεί ο λεμφαδένας. Αν βρεθούν καρκινικά κύτταρα σε αυτόν, τότε ο ασθενής θεωρείται ότι πάσχει από λεμφαδενική νόσο, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τη θεραπευτική στρατηγική. Ο λεμφαδενικός καθαρισμός της περιοχής (ριζική λεμφαδενεκτομή) εφαρμόζεται πλέον σε επιλεγμένες περιπτώσεις, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό, το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά των διηθημένων λεμφαδένων, τη γενική κατάσταση του ασθενούς και την πιθανότητα υποτροπής.
Έχει θέση η Χειρουργική σε προχωρημένα στάδια της νόσου;
Αν και στις προχωρημένες μορφές μελανώματος κυριαρχούν η ανοσοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες, η χειρουργική εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ολιγομεταστατική νόσο, π.χ. αφαίρεση μεμονωμένων μεταστάσεων (πνεύμονας, ήπαρ, επινεφρίδιο) και υποτροπών ή στο πλαίσιο παρηγορικής θεραπείας.
Ποια είναι η σύγχρονη προσέγγιση στη θεραπεία του μελανώματος;
Η σύγχρονη προσέγγιση στη θεραπεία του μελανώματος είναι πολυπαραγοντική. Η χειρουργική θεραπεία συνδυάζεται και ενισχύεται συχνά με ανοσοθεραπεία, στοχευμένη θεραπεία ή και ακτινοθεραπεία. Η συνδυαστική και εξατομικευμένη θεραπεία, βασισμένη στα χαρακτηριστικά του όγκου και του ασθενούς, έχει αυξήσει σημαντικά το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών με μελάνωμα, ακόμη και στα προχωρημένα στάδια.
Συμπερασματικά
Η χειρουργική αντιμετώπιση του μελανώματος παραμένει θεμέλιος λίθος στη θεραπευτική στρατηγική του μελανώματος, ιδιαίτερα σε αρχικά στάδια της νόσου, προσφέροντας σε πολλούς ασθενείς τη δυνατότητα πλήρους ίασης. Οι σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές, η χρήση της βιοψίας λεμφαδένα φρουρού και η διεπιστημονική και εξατομικευμένη προσέγγιση έχουν αναβαθμίσει το ρόλο της Χειρουργικής όχι μόνο ως θεραπευτικό, αλλά και ως διαγνωστικό εργαλείο, ενώ αποτελούν προϋπόθεση για την παροχή βέλτιστης φροντίδας στους ασθενείς με μελάνωμα.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγείας σας, εδώ
