Το 2024 οι φυσικές καταστροφές προκάλεσαν οικονομικές απώλειες ύψους 368 δισ. δολαρίων – εκ των οποίων μόνο το 40%, 147 εκατ. δολ ήταν ασφαλισμένες. Με δεδομένη την εμπειρία των ασφαλιστικών εταιρειών στους κινδύνους και την πρόληψή τους η GFIA, η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ενώσεων Ασφαλιστικών Εταιρειών, διατυπώνει συστάσεις για την εμπλοκή του ασφαλιστικού κλάδου στην καλύτερη προετοιμασία των κοινοτήτων απέναντι στις φυσικές καταστροφές. Ο ασφαλιστικός τομέας διαθέτει ισχυρή τεχνογνωσία στη διαχείριση κινδύνων, την οποία είναι διατεθειμένος να μοιραστεί με τις δημόσιες αρχές. Η εμπλοκή των ασφαλιστών στον χωροταξικό σχεδιασμό μπορεί να βελτιώσει τα συνολικά αποτελέσματα, ενισχύοντας παράλληλα την ικανότητα του κλάδου να ασφαλίζει κινδύνους. Από αυτήν την οπτική, ο χωροταξικός σχεδιασμός διαδραματίζει ρόλο στην προσαρμογή, ενσωματώνοντας στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων καταστροφών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας. Η ασφάλιση των ζημιών που σχετίζονται με το κλίμα, καθώς και οι επενδύσεις στην πρόληψη και την ανθεκτικότητα, αποτελούν βασικούς μοχλούς της προσαρμογής.
Η GFIA προτείνει:
- Δημιουργία κουλτούρας πρόληψης σε όλα τα επίπεδα, ξεκινώντας τοπικά και με τη συμμετοχή όλων των αρμόδιων φορέων.
- Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικού τομέα –συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστών– και δημόσιων αρχών.
- Ενσωμάτωση των κινδύνων στις πολιτικές ανάληψης ασφαλιστικών κινδύνων (underwriting).
- Προώθηση ανθεκτικών υποδομών.
Σε αντίθεση με τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική, οι οποίοι ενίοτε δίνουν προτεραιότητα στο δομημένο περιβάλλον έναντι των φυσικών τοπίων, ο χωροταξικός σχεδιασμός ακολουθεί μια πιο ισορροπημένη και ρυθμισμένη προσέγγιση. Συνήθως ρυθμίζεται από κρατικές αρχές και αποτελεί τη βάση των νόμων χωροθέτησης (zoning laws), περιορίζοντας ορισμένες χρήσεις γης ώστε να προάγεται η οργανωμένη ανάπτυξη και να αποφεύγεται η υπερβολική τεχνητοποίηση του περιβάλλοντος. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από συγκεκριμένες στρατηγικές και εργαλεία για τον μετριασμό των κινδύνων και την οικοδόμηση ανθεκτικότητας, όπως:
- Περιορισμός της ανάπτυξης σε περιοχές με υψηλή επικινδυνότητα.
- Διασφάλιση ότι το δομημένο περιβάλλον μπορεί να αντέξει ένα εύρος φυσικών καταστροφών.
- Διατήρηση φυσικών οικοσυστημάτων που προστατεύουν τις κοινότητες.
- Προώθηση μέτρων προσαρμογής βασισμένων στη φύση.
- Εκπαίδευση των ενδιαφερομένων και των υπευθύνων λήψης αποφάσεων σχετικά με τους κινδύνους και τις ευκαιρίες.
Η ολιστική αυτή προσέγγιση λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως η πληθυσμιακή αύξηση, η διαχείριση σπάνιων πόρων, η υποβάθμιση της γης και η μη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, καθοδηγώντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους χρήστες γης να επιλέξουν χρήσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινοτήτων, ενώ παράλληλα διαφυλάσσουν τους φυσικούς πόρους και τις υπηρεσίες των οικοσυστημάτων. Συλλογικά, αυτό διασφαλίζει ότι η ανάπτυξη προστατεύει το περιβάλλον, διατηρεί τους πόρους, ενθαρρύνει την κοινωνική συνοχή, βελτιώνει τις κοινότητες και καλύπτει ανάγκες μεταφορών, βιομηχανίας και οικονομίας.
Η αύξηση των κλιματικών φαινομένων προσθέτει μεγαλύτερη πολυπλοκότητα στον χωροταξικό σχεδιασμό, επιπλέον των μη κλιματικών προκλήσεων. Ο ρόλος του στην ανθεκτικότητα είναι ουσιώδης, βοηθώντας τις κοινότητες να διαχειριστούν τους αυξανόμενους κλιματικούς κινδύνους. Από τα πρώιμα στάδια του σχεδιασμού κατασκευών, είναι κρίσιμο να ενσωματώνονται μέτρα ανθεκτικότητας ώστε να εξασφαλίζεται η αντοχή απέναντι σε κλιματικούς κινδύνους.
Αυτό συνεπάγεται την εφαρμογή προσαρμοσμένου σχεδιασμού και κατασκευής, την αξιοποίηση αρχών καθολικού σχεδιασμού, την τυποποίηση δομικών υλικών, καθώς και την ανακαίνιση και ανοικοδόμηση. Επιπλέον, περιλαμβάνει την προώθηση μιας κουλτούρας συντήρησης και την ενσωμάτωση οικονομικών, κοινωνικών και στρατηγικών παραμέτρων στον σχεδιασμό.
