Ενδιαφέρουσα πρόταση για ένα βιώσιμο δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα κατέθεσαν διακεκριμένοι ακαδημαικοί από το Πανεπιστήμιο Πειραιώς την Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου στο πλαίσιο του συνεδρίου των Αναλογιστών “Work in Progress 2016: Το Συνταξιοδοτικό στην Ελλάδα του Σήμερα”.
του Νίκου Μωράκη
Οι καθηγητές Μιλτιάδης Νεκτάριος και Πλάτων Τήνιος σε συνεργασία με τον υποψήφιο Διδάκτωρ Γιώργο Συμεωνίδη παρουσίασαν μια πρόταση ανάπτυξης, εξασφάλισης και διαγενεακής δικαιοσύνης, όπως την ονόμασαν, συμβουλεύοντας την πολιτική εξουσία του τόπου να ακολουθήσει διαφορετική τακτική ως προς την επίλυση του μεγαλύτερου εμποδίου που αντιμετωπίζει, το Ασφαλιστικό – Συνταξιοδοτικό.
Ο στόχος σύμφωνα με τους Καθηγητές ένας.
Τα συνταξιοδοτικά ταμεία να νοικοκυρευτούν, να σταματήσουν να έχουν ελλείμματα και το δημόσιο να μπορεί πλέον να δανείζεται εσωτερικά από αυτά αποδεσμεύοντας τον εξωτερικό δανεισμό που τόσο του κοστίζει ειδικά στην ανάπτυξη του τόπου.
Η Πρόταση
Το νέο σύστημα θα υποστηρίζεται και από τους 3 πυλώνες ασφάλισης (Κύριες Συντάξεις, Επικουρικές & Επαγγελματικά Ταμεία) στοχεύοντας σε ένα ποσοστό αναπλήρωσης 75%.
Κύριες Συντάξεις (ποσοστό αναπλήρωσης 27% – 30%)
Στις κύριες συντάξεις θα υπάρχει ένα ταμείο ασφάλισης για όλο τον κόσμο το οποίο θα λειτουργεί με διανεμητικό σύστημα. To σύστημα θα είναι καθορισμένων εισφορών 10% (όχι 20% όπως είναι σήμερα) με στόχο να συγκεντρώνουν ένα ποσοστό αναπλήρωσης 27% με 30%. Οι εισφορές θα πιστώνονται κάθε χρόνο σε ατομικούς λογαριασμούς και θα κεφαλαιοποιούνται με τη μέση ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ ενημερώνοντας παράλληλα κάθε χρόνο τον κόσμο για την εικόνα του συσσωρευμένου ασφαλιστικού κεφαλαίου.
Επικουρικές Συντάξεις (ποσοστό αναπλήρωσης 26%)
Στις επικουρικές συντάξεις θα υπάρχει ένα ταμείο για όλο τον κόσμο πλήρως κεφαλαιοποημένο, το οποίο θα λειτουργεί με σκοπό να συμπληρώνει τις παροχές των κύριων συντάξεων. Οι εισφορές θα είναι 6% -όπως και σήμερα- καθορισμένων εισφορών με τον κάθε ασφαλισμένο να διαθέτει τον προσωπικό του λογαριασμό (ατομικό λογαριασμό) στον οποίο θα συσσωρεύεται το ασφαλιστικό κεφάλαιο. Ο κάτοχος του λογαριασμού θα έχει την ευκαιρία να ενημερώνεται ετησίως για την εξέλιξη του κεφαλαίου του με το ποσοστό αναπλήρωσης σε αυτό τον πυλώνα να φτάνει το 26%. Στη διαδικασία αυτή σημαντικό ρόλο θα διαδραματίζει ο διαχειριστής των επενδύσεων των αποθεματικών στην περίπτωση αυτή η ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
Ο ρόλος των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ)
Σε περίπτωση που ένας επαγγελματίας ή εργαζόμενος δεν επιθυμεί να ανήκει στο επικουρικό ταμείο που προαναφέραμε, θα πρέπει να συμμετέχει υποχρεωτικά σε κάποιο Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) το οποίο θα προσφέρει ισοδύναμη κάλυψη με αυτή του υποχρεωτικού επικουρικού ταμείου (δηλαδή τουλάχιστον 6% εισφορά). Τα ταμεία αυτά σκοπό έχουν την κλαδική διαφοροποίηση των εργαζομένων ως προς τις συνταξιοδοτικές παροχές, δεν υπάγονται στην κοινωνική ασφάλιση για συντάξεις ενώ χρηματοδοτούνται από τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους και εργοδότες (συμπεριλαμβανομένου και του δημοσίου ως εργοδότη). Τη χρηματοοικονομική εποπτεία τους την έχει το κράτος ενώ θα υπάρχει η ευχέρεια στους πολίτες να επιστρέψουν στο δημόσιο σύστημα (επικουρικό ταμείο) μεταφέροντας και τα αναλογούντα αποθεματικά (κάτι που διευκολύνουν οι Ατομικοί Λογαριασμοί). Αυτή η ευχέρεια του πολίτη θα δημιουργήσει και έναν υγιή ανταγωνισμό μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών ταμείων με βάση την ποιότητα και την απόδοση επενδύσεων.
Πώς θα λειτουργήσει η νέα πρόταση (βάσει αναλογιστικής μελέτης)
Προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντα νέων και παλαιών ασφαλισμένων, η πρόταση τους χωρίζει σε δύο κατηγορίες. Οι μεν (παλαιοί ασφαλισμένοι) δηλαδή όσοι ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά πριν την 1/1/1993 παραμένουν ως έχουν τόσο ως προς τη νομοθεσία όσο και ως προς το ποσοστό των εισφορών (Ν. Λοβέρδου) ενώ οι δε (νέοι ασφαλισμένοι) δηλαδή όσοι ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά μετά την 1/1/1993 ακολουθούν σύστημα Νοητής Κεφαλαιοποίησης με εισφορά 10% και όχι 20% όπως είναι σήμερα. Φυσικά, όπως και με το προηγούμενο σύστημα τηρείτε η αναλογία της εισφοράς με τον εργαζόμενο να συνεισφέρει 3,33% και τον εργοδότη 6,67%.
Ελαττώνοντας την εισφορά στους νέους ασφαλισμένους -βάσει της διεθνούς βιβλιογραφίας- θα υπάρξει αύξηση των προσλήψεων που σύμφωνα με τους υπολογισμούς των καθηγητών θα μειώσει την ανεργία σε βάθος 40 ετών από το 25% που είναι σήμερα, στο 5% με 7,5%. Η διάρκεια της μεταβατικής περιόδου θα διαρκέσει περίπου 30 χρόνια (2045) ενώ κατά τη διάρκεια αυτή, θα πρέπει όλα τα ταμεία (κύρια και επικουρικά) να συγχωνευτούν στο ΙΚΑ, να ομογενοποιηθούν οι ρυθμίσεις υπολογισμού των εισφορών και των παροχών για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων και να εκπονηθεί ειδικό πρόγραμμα εξεύρεσης συμπληρωματικών πόρων για την στοιχειώδη υποστήριξη των απερχόμενων γενεών.
Πώς θα χρηματοδοτηθούν οι Συντάξεις τη μεταβατική περίοδο 2016 – 2045
Σύμφωνα και πάλι με την πρόταση των καθηγητών η χρηματοδότηση των συντάξεων μπορεί να προέρχεται από τις εξής πηγές:
- Για την πρώτη πενταετία οι ασφαλιστικές εισφορές των Μισθωτών μειώνονται σταδιακά 2% κάθε χρόνο έτσι ώστε να φτάσουν στο 10% από 20% που είναι σήμερα. Παράλληλα οι εισφορές για την επικουρική ασφάλιση (6%) κατατίθενται στο Νέο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης.
- Για την πρώτη πενταετία οι ασφαλιστικές εισφορές των Ελεύθερων Επαγγελματιών και Αγροτών παγώνουν στο σημερινό επίπεδο (20%) σε αντίθεση με αυτές των μισθωτών και αλλάζουν σε 10% στο τέλος της πενταετίας. Οι εισφορές για την επικουρική ασφάλιση (6%) κατατίθενται και σε αυτή την περίπτωση στο Νέο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης.
- Εξοικονόμηση πόρων από τις πρόωρες συντάξεις με ευρύτερη πολιτική συναίνεση (πιθανώς και σταδιακή κατάργηση αυτών) εξαιρουμένων των συντάξεων επιζώντων και αναπηρίας. Οι πρόωρες συντάξεις αφορούν περίπου 500.000 άτομα ηλικίας κάτω των 65 με συνολικό ετήσιο κόστος 6 δισ. ευρώ. Συντάξεις δηλαδή κατά μέσο όρο 1.300 ευρώ όταν οι συνταξιούχοι άνω των 65 λαμβάνουν μέση σύνταξη 850 ευρώ.
- Αύξηση απασχόλησης. Η μείωση των εισφορών θα προκαλέσει αύξηση της απασχόλησης και σταδιακή επανένταξη 1.000.000 ανέργων.
- Κρατική χρηματοδότηση. Όπως και σήμερα, ο κρατικός προϋπολογισμός θα πρέπει να καλύψει τους υπολειπόμενους πόρους ούτως ώστε να διατηρηθούν οι παροχές τουλάχιστον στα επίπεδα του Νόμου Κατρούγκαλου.
- Και τέλος, Ρήτρα Ανάπτυξης με ένα μέρος του πρόσθετου εισοδήματος να κατευθύνεται στους συνταξιούχους της Μεταβατικής Περιόδου.
Αν εφαρμοστεί η συγκεκριμένη πρόταση ο μέσος πολίτης θα έχει πλήρη βεβαιότητα ότι μετά από 35 χρόνια εργασίας θα έχει ένα ποσοστό αναπλήρωσης 55% από το κρατικό σύστημα συντάξεων με συνολικές εισφορές 16%. Αυτό συνεπάγεται ότι με επιπλέον εισφορές 4% σε ένα επαγγελματικό ταμείο μπορεί να εξασφαλίσει ποσοστό αναπλήρωσης 75% εξασφαλίζοντας τα “χρυσά του χρόνια”.
Η πρόταση αυτή αποτελεί ενδεχομένως μία καλά μελετημένη λύση στη δύσκολη εξίσωση του συνταξιοδοτικού και συνοδεύεται από μία αναλογιστική μελέτη που αποκαλύπτει την αποδοτικότητά της. Θα μπορούσε να βρει ευήκοα ώτα από την πλευρά της πολιτείας και να συζητηθεί πώς μπορεί να συμβάλλει σε ένα καλύτερο αύριο. Ενδεχομένως να έχει ακόμα και τη σφραγίδα της Ένωσης Αναλογιστών Ελλάδος ή και άλλων φορέων.
