(Άρθρο του Άγγλου αρθρογράφου John Lichfield για την έγκυρη Βρετανική εφημερίδα «Independent», στην οποία και δημοσιεύτηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2004.)
Καλή ερώτηση…
Μπαμπά, μπαμπά, ποιες είναι αυτές οι «χρηματαγορές» που έχουν στριμώξει τους Έλληνες και το ευρώ; Αυτές, γιε μου, είναι διάφοροι οργανισμοί και εταιρείες επενδύσεων, διαχείρισης κεφαλαίων, αποθεμάτων, ομολόγων και τα επενδυτικά τμήματα των τραπεζών. Ναι, αλλά, μπαμπά, αυτές δεν είναι οι τράπεζες για τις οποίες οι Κυβερνήσεις όλου του κόσμου ξόδεψαν δισεκατομμύρια ευρώ, λίρες και δολάρια, για να τις σώσουν από τις συνέπειες της δικής τους απληστίας και ανοησίας;
Είναι γιε μου. Και, μπαμπά, αυτές δεν είναι οι ίδιες τράπεζες που τώρα στοιχηματίζουν δισεκατομμύρια για να κερδίσουν από το γεγονός ότι κάποιες Κυβερνήσεις είναι χρεωμένες ως το κόκαλο; Είναι, γιε μου.
Και αυτές οι χώρες, όπως και η Ελλάδα, θα ήταν τώρα χρεωμένες ως το κόκαλο αν δεν είχαν δώσει όλα αυτά τα δισεκατομμύρια στις τράπεζες αυτές που τώρα τους επιτίθενται; Ή αν η παγκόσμια οικονομία δεν είχε κατρακυλήσει στα τάρταρα από όλα αυτά τα τραπεζικά προερχόμενα χρέη και τις τραπεζικά προερχόμενες κακές εκτιμήσεις;
Αυτό, γιε μου είναι εν μέρει σωστό, αλλά μερικές χώρες, ειδικά η Ελλάδα, ξόδευαν περισσότερα από όσα παρήγαγαν εδώ και χρόνια. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, οι δικηγόροι, οι γιατροί, οι ιδιοκτήτες εστιατορίων και οι πλούσιοι εφοπλιστές δεν πληρώνουν σχεδόν καθόλου φόρους εισοδήματος, έχοντας όμως την απαίτηση να ζουν σε μια λειτουργική, σύγχρονη χώρα.
Εντάξει, μπαμπά, το καταλαβαίνω αυτό και δεν είναι καλό. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση και πάλι δεν πρόκειται για τις τράπεζες που προσπαθούν να δαγκώσουν το χέρι που τις τάισε;
Γιε μου, είναι χειρότερα απ’ αυτό. Είναι σαν να διαμαρτύρονται οι τράπεζες που οι Κυβερνήσεις είναι γυμνές, αφού προηγουμένως τους έχουν πάρει τα ρούχα. Αλλά δυστυχώς οι αγορές (δηλαδή οι τράπεζες) δε σκέφτονται έτσι. Όταν μυρίζουν αίμα, ορμάνε σαν ύαινες πάνω στην πληγωμένη ζέμπρα. Είναι αυτό που λένε «ευκαιρία της αγοράς». Και γιατί ξαφνικά όρμησαν πάνω στους κακόμοιρους τους Έλληνες, μπαμπά; Αρκετούς καρπούς δε θέρισαν τόσα χρόνια;
Ναι, γιε μου, αλλά οι αγορές παρατήρησαν δύο πράγματα. Πρώτον, ότι μία νέα Ελληνική Κυβέρνηση ομολόγησε ότι το δημόσιο χρέος της χώρας πέρυσι ήταν 12,7% του ΑΕΠ – διπλό δηλαδή από αυτό που πίστευε η προηγούμενη Κυβέρνηση. Αλλά μάλλον στην πραγματικότητα δεν ήταν τόσο υψηλό. Απλώς η νέα Κυβέρνηση στην Ελλάδα θεώρησε ότι θα ήταν καλή ευκαιρία να «φουσκώσει» λίγο το νούμερο, ώστε μετά να επωφεληθεί παριστάνοντας πόσο γρήγορα το μείωσε το 2010. Είναι αυτό που λέμε «ελληνικός μύθος». Μυθικός ή όχι, αυτό ήταν αρκετό για να «μυρίσουν» αίμα οι αγορές, δηλαδή χρήμα.
Και το δεύτερο που παρατήρησαν οι αγορές, μπαμπά;
Τώρα θα σ’ το έλεγα, γιε μου. Παρατήρησαν ότι η Ελλάδα δεν έχει δικό της νόμισμα. Είναι μέλος του ευρώ. Δεν μπορεί να προχωρήσει σε υποτίμηση νομίσματος ούτε να εκτυπώσει χρήματα. Και ακόμη χειρότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς της Ευρωζώνης, η ΕΚΤ απαγορεύεται να παρέμβει για να προσφέρει βοήθεια σε πάσχων κράτος της Ευρωζώνης. Δηλαδή, είναι σαν η Ελλάδα και άλλες χώρες της Ε.Ε. με μεγάλα χρέη, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία, να μην έχουν μια κεντρική τράπεζα να τους βοηθήσει εν καιρώ κρίσης.
Οπότε τι έκαναν οι αγορές, μπαμπά; Άρχισαν να παίζουν ένα είδος τζόγου, όπου στοιχημάτισαν σε κάποια πιθανή αδυναμία της Ελλάδας: ότι θα χρεοκοπήσει και δε θα μπορεί να πληρώσει τα χρέη της. Με αυτό το σκεπτικό ενίσχυσαν τις πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο, αυξάνοντας στην ουσία το κόστος της βοήθειας που ζήτησε η Ελλάδα για να αντεπεξέλθει στα 300 δισ. ευρώ του δημόσιου χρέους της. Δηλαδή, σιγούρεψαν ότι δεν έχαναν με τίποτα το στοίχημα που έβαλαν – εκτός αν παρενέβαινε η Ε.Ε.
Και τελικά τι έγινε, μπαμπά; H E.E. έβγαλε μια ανακοίνωση την περασμένη Πέμπτη ότι θα στηρίξει «πλάτη με πλάτη» την Ελλάδα… αλλά όχι ακόμα. Αν οι αγορές συνέχιζαν να στοιχηματίζουν στην Ελληνική αδυναμία, οι ηγέτες της Ε.Ε. είπαν ότι θα χάσουν, γιατί τα άλλα μέλη της Ευρωζώνης θα βρουν έναν τρόπο να χαλαρώσουν τους κανόνες τους για να δώσουν χρήματα στην Ελλάδα. Σε αντάλλαγμα η Ελλάδα χρειάστηκε να συμφωνήσει σε επώδυνες μεταρρυθμίσεις προκειμένου να μειώσει το χρέος της τουλάχιστον κατά 4% φέτος.
Ναι, αλλά, μπαμπά, αυτό θα είναι αρκετά εύκολο για τους Έλληνες, αφού το 12,7% του ελλείμματος του 2009 ήταν ούτως ή άλλως φουσκωμένο. Ναι, γιε μου, αλλά «οι αγορές» επέλεξαν να δεχτούν αυτό το νούμερο και τώρα έχουν κολλήσει μ’ αυτό. Μιλάμε για «την πραγματικότητα της αγοράς», που δεν είναι το ίδιο με την «πραγματική πραγματικότητα».
Και η αλήθεια είναι ότι η νέα Ελληνική Κυβέρνηση παίρνει, με τα Ελληνικά δεδομένα, πολύ σκληρά μέτρα, μεταξύ αυτών και ένα σχέδιο για να κάνει τους δικηγόρους και τους γιατρούς και τους ιδιοκτήτες εστιατορίων να πληρώσουν κάποιο φόρο.
Αλλά, μπαμπά, γιατί η Ε.Ε. δεν έδωσε αμέσως τα χρήματα στους Έλληνες και δεν έστειλε τις αγορές στο… Σσσ, γιε μου, όχι κακές λέξεις. Τώρα ερχόμαστε σε ένα νέο είδος πραγματικότητας, της «πολιτικής πραγματικότητας» . Οι άλλες Κυβερνήσεις της Ε.Ε, ιδίως οι Γερμανοί, ήθελαν να είναι σίγουροι ότι η Αθήνα θα άρχιζε να παίρνει το φάρμακό της πριν της δώσουν εκείνοι καμία καραμελίτσα. Θυμάσαι το μύθο του Αισώπου με τα μυρμήγκια και το γρύλο; Ο Αίσωπος ήταν αρχαίος Έλληνας, αλλά, σύμφωνα με τους Γερμανούς, οι σύγχρονοι Έλληνες είναι γρύλοι.
Αυτό είναι όλο, μπαμπά; Όχι, γιε μου. Η «κρίση» έσπρωξε προς τα κάτω την αξία του ευρώ σε σχέση με το δολάριο, γεγονός που άρεσε στους Γερμανούς και σε άλλους, γιατί βοηθάει τις οικονομίες τους. Όπως ο αμαρτωλός που ήθελε να είναι καλός, αλλά όχι ακόμα, ήθελαν να τελειώσει η Ελληνική κρίση, αλλά… όχι αμέσως.
Δεν είναι επικίνδυνο παιχνίδι αυτό, μπαμπά; Μα ναι, γιε μου. Και τι έγινε μετά λοιπόν; Ακόμη τίποτα δεν είναι σίγουρο. Οι «αγορές» –χιλιάδες άνθρωποι που παίζουν πόκερ την ίδια στιγμή– προσπαθούν ακόμη να δουν πώς μπορούν να βγάλουν χρήματα από όλη αυτή την κατάσταση. Πρέπει όμως να συνεχίσουν να στοιχηματίζουν πάνω στην Ελληνική «αδυναμία» ή πρέπει να αρχίσουν τώρα να στοιχηματίζουν πάνω στο ότι όλα θα πάνε καλά;
Και είναι αυτός ο σωστός τρόπος να κινείται ο πλανήτης, μπαμπά; Όχι, γιε μου, αλλά σκέψου αυτό. Η κρίση τρόμαξε τους Έλληνες. Ίσως τώρα αποφασίσουν να βάλουν μια τάξη στο σπιτικό τους, πράγμα που μακροπρόθεσμα θα τους βγει σε καλό. H κρίση, που είναι Ελληνική λέξη, γιε μου, τρόμαξε επίσης την Ε.Ε., ακόμα και τους Γερμανούς. Οι αρχικοί κανόνες της Ευρωζώνης –καλοί για καλούς καιρούς αλλά κακοί για κακούς καιρούς– το πιθανότερο είναι να αλλάξουν. Κάτι θα γίνει που να επιτρέπει στην Ε.Ε. να βοηθάει χώρες σε κρίση, ώστε στο μέλλον οι αγορές να μη μυριστούν αίμα και κάνουν δυσκολότερα τα προβλήματα των χωρών που υποφέρουν.
Άρα, δηλαδή, καλό μπορεί να έρθει από το κακό; Πώς λέγεται αυτό, μπαμπά; «Παράδοξο», γιε μου. Και αυτή Ελληνική λέξη είναι; Ναι, γιε μου. Τώρα πήγαινε για ύπνο!
