Η Allianz παρουσίασε την τρίτη έκδοση της έκθεσης «Global Pension Report», η οποία αναλύει 71 συνταξιοδοτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο με τη βοήθεια του «Allianz Pension Index» (API) της εταιρίας. Ο δείκτης βασίζεται σε τρεις πυλώνες: την ανάλυση της δημογραφικής και δημοσιονομικής κατάστασης, καθώς και την αξιολόγηση της βιωσιμότητας (π.χ. χρηματοδότηση και περίοδοι εισφορών) και της επάρκειας (π.χ. κάλυψη και επίπεδα συντάξεων) του συνταξιοδοτικού συστήματος.
Συνολικά λαμβάνονται υπόψη 40 παράμετροι, με βαθμολογίες από 1 (καμία ανάγκη για μεταρρυθμίσεις) έως 7 (οξεία ανάγκη για μεταρρυθμίσεις). Το σταθμισμένο άθροισμα όλων των παραμέτρων αποτυπώνει την πίεση για μεταρρυθμίσεις στο εκάστοτε σύστημα.
Υψηλή πίεση για μεταρρυθμίσεις
Ο μη σταθμισμένος συνολικός δείκτης για όλα τα συνταξιοδοτικά συστήματα που αναλύθηκαν ανέρχεται σε 3,7, υποδηλώνοντας συνεχή υψηλή πίεση για μεταρρυθμίσεις. Σε σύγκριση με την προηγούμενη έκθεση του 2023, έχουν σημειωθεί κάποιες μεταβολές – αλλά όχι πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση: τότε, η συνολική βαθμολογία ήταν 3,6. Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ των χωρών είναι σημαντικές. Μια μικρή ομάδα χωρών, όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία, παρουσιάζει βαθμολογία σημαντικά κάτω του 3 και διαχειρίζεται σχετικά καλά το συνταξιοδοτικό της μέλλον, καθώς έθεσε έγκαιρα τις βάσεις για τη βιωσιμότητα, υιοθετώντας κεφαλαιοποιητικά συστήματα. Εκ πρώτης όψεως, μπορεί να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ιαπωνία βρίσκεται επίσης σε αυτόν τον κατάλογο. Όμως, όπως καμία άλλη χώρα, η Ιαπωνία έχει ακολουθήσει σταθερά μια διαφορετική προσέγγιση: τη διατήρηση των εργαζομένων στην αγορά εργασίας για περισσότερα χρόνια. Ήδη σήμερα, το 1/3 των ατόμων ηλικίας 65-70 ετών εξακολουθεί να εργάζεται, ενώ τα επόμενα χρόνια αναμένεται η σταδιακή αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης στα 70 έτη.
Η μεγαλύτερη ομάδα χωρών περιλαμβάνει εκείνες με συνολική βαθμολογία κάτω από 4, οι οποίες έχουν επείγουσα ανάγκη για μεταρρυθμίσεις για να προστατεύσουν τα συνταξιοδοτικά τους συστήματα από τις επιπτώσεις των δημογραφικών αλλαγών. Σε αυτή την ομάδα ανήκουν πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Μαλαισία, η Κολομβία και η Νιγηρία. Το βασικό τους πρόβλημα δεν είναι τόσο ο σχεδιασμός του συνταξιοδοτικού τους συστήματος, αλλά η περιορισμένη κάλυψή του: το ποσοστό των ανεπίσημα απασχολούμενων εργαζομένων που δεν καλύπτονται από το σύστημα υπερβαίνει συχνά το 50%. Σε αυτές τις χώρες, οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας αποτελούν προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας ισχυρής συνταξιοδοτικής δομής. Διαφορετικά, το συνταξιοδοτικό σύστημα θα ενισχύσει περαιτέρω τις κοινωνικές ανισότητες. Τέλος, η τρίτη ομάδα περιλαμβάνει πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, των οποίων τα συνταξιοδοτικά συστήματα έχουν κάνει μέχρι στιγμής δειλά βήματα προς την κεφαλαιοποίηση – με το διανεμητικό σύστημα (pay-as-you-go) να παραμένει κυρίαρχο. Ωστόσο, η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού αυξάνει σημαντικά την πίεση για μεταρρυθμίσεις.
Μετανάστευση: Χάνει την αποτελεσματικότητά της
Η δημογραφική αλλαγή αποτελεί πραγματικότητα εδώ και χρόνια. Το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται συνεχώς εδώ και δεκαετίες (με μόνο μια προσωρινή διακοπή λόγω της πανδημίας Covid-19), ενώ τα ποσοστά γεννήσεων συνεχίζουν να μειώνονται. Ωστόσο, ένας παράγοντας έχει μετριάσει σημαντικά τον αναμενόμενο αντίκτυπο στις αγορές εργασίας και στα κοινωνικά συστήματα: η μετανάστευση.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, σχεδόν το 90% των 1,6 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στη Γερμανία, οι οποίες υπόκεινται σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, καλύφθηκαν από μετανάστες. «Ακόμη κι αν δεν βρήκαν όλοι εργασία αμέσως, η μετανάστευση συνέβαλε σημαντικά συνολικά», αναφέρει η Michaela Grimm, συν-συγγραφέας της έκθεσης. «Δεν μπορούμε, όμως, να βασιζόμαστε σε αυτό στο μέλλον. Στις βασικές χώρες προέλευσης των μεταναστών, ο αριθμός των ανθρώπων που είναι διατεθειμένοι να μεταναστεύσουν μειώνεται διαρκώς. Παράλληλα, η Ευρώπη ενδέχεται να χάσει μέρος της ελκυστικότητάς της ως προορισμός μετανάστευσης. Γι’ αυτό, είναι κρίσιμο να αξιοποιήσουμε ακόμη καλύτερα το υπάρχον εργατικό δυναμικό. Αυτό αφορά τις γυναίκες μερικής απασχόλησης, οι οποίες χρειάζονται μεγαλύτερη υποστήριξη όσον αφορά στη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, αλλά και τους ηλικιωμένους εργαζομένους, που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω ηλικίας στην αγορά εργασίας».
Το κενό στις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις μπορεί να καλυφθεί
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Allianz, το συνταξιοδοτικό χάσμα αποταμίευσης για τις νεότερες γενιές στην ευρωζώνη ανέρχεται σε περίπου 350 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο. Αυτό μπορεί να φαίνεται τεράστιο ποσό, όμως μπορεί να γεφυρωθεί, εφόσον το ποσοστό αποταμίευσης αυξηθεί κατά 25%. «Η Generation X χρειάζεται να αποταμιεύει περισσότερο, ώστε να εξασφαλίσει το επιθυμητό επίπεδο διαβίωσης κατά τη συνταξιοδότηση, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο», δηλώνει ο Ludovic Subran, Chief Economist της Allianz. «Ωστόσο, δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε μόνο στην πλευρά των νοικοκυριών και της αποταμίευσής τους. Είναι κρίσιμο να εξετάζουμε τη συνταξιοδοτική ασφάλεια και την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών ταυτόχρονα. Οι συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις πρέπει να επενδύονται αποδοτικά στην καινοτομία και τη μελλοντική ανάπτυξη. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις που δημιουργεί η δημογραφική αλλαγή – αλλά και η κλιματική αλλαγή. Σε αυτόν τον τομέα, η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές ελλείψεις».
Ελλάδα: Σε σταθερή βάση
Οι μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν την κρίση του ευρώ έχουν θέσει το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα σε σταθερή βάση. Αυτό αποτυπώνεται στην ισχυρή βαθμολογία του 2,9 στον πυλώνα της βιωσιμότητας (συνολική βαθμολογία: 3,5). Ωστόσο, το αδύναμο σημείο του παραμένει η δημογραφική προοπτική, η οποία επιδεινώνεται ραγδαία. Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων αναμένεται να αυξηθεί από 38% σε 65% μέσα στα επόμενα 25 χρόνια, κατατάσσοντας την Ελλάδα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά εξάρτησης στην περιοχή. Άλλα σημεία προβληματισμού, που απαιτούν αντιμετώπιση, περιλαμβάνουν: το χάσμα εμπιστοσύνης και τις ανισότητες, το υψηλό δημόσιο χρέος, τα χαμηλά επίπεδα ιδιωτικών αποταμιεύσεων και τις περιορισμένες επαγγελματικές ευκαιρίες για εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας.
Ενδεικτικά, μόλις 7% των ανδρών άνω των 65 ετών συνεχίζουν να εργάζονται, ποσοστό πολύ χαμηλότερο σε σύγκριση με χώρες όπως η Ιαπωνία, η οποία θεωρείται το παγκόσμιο εργαστήριο για τις γηράσκουσες κοινωνίες, όπου το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει το 35%.
Τα καλύτερα συνταξιοδοτικά συστήματα παγκοσμίως, με συνολική βαθμολογία κάτω από 3
| Χώρα | Συνολική Βαθμολογία | Βασικές συνθήκες (βαθμολογία) | Βιωσιμότητα (βαθμολογία) | Επάρκεια (βαθμολογία) |
| Δανία | 2.3 | 3.2 | 2.3 | 2.0 |
| Ολλανδία | 2.6 | 3.0 | 3.3 | 1.7 |
| Σουηδία | 2.6 | 2.9 | 2.9 | 2.2 |
| Ιαπωνία | 2.7 | 3.7 | 2.4 | 2.4 |
| Νέα Ζηλανδία | 2.8 | 3.6 | 3.3 | 2.0 |
| Ισραήλ | 3.0 | 2.9 | 3.0 | 2.9 |
| Ελλάδα | 3.5 | 4.7 | 2.9 | 3.4 |
Μπορείτε να δείτε την πλήρη έκθεση εδώ.
.gif?rand=2005)
