Ιδιαίτερα αυξημένα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους και θυμού καταγράφει η τρίτη έρευνα της ΕΥ Ελλάδος, της Hellas EAP και του Εργαστηρίου Πειραματικής Ψυχολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Και, ενώ η ψυχική υγεία αποτελεί βασική προτεραιότητα για το 79% των εργαζόμενων, μόλις 21% πιστεύουν ότι ο οργανισμός στον οποίο εργάζονται φροντίζει για την ψυχική υγεία και ευεξία τους.
Η παρούσα, τρίτη έκδοση της έρευνας, πραγματοποιήθηκε μεταξύ 22 Μαΐου και 20 Ιουνίου 2025, σε ένα διευρυμένο δείγμα 4.457 εργαζόμενων όλων των ηλικιών, από μικρούς και μεγάλους οργανισμούς του ιδιωτικού και Δημόσιου τομέα. Διερευνήθηκαν εννέα παράμετροι: άγχος, κατάθλιψη, σωματοποίηση, θυμός, μοναξιά, ποιότητα ζωής εργαζόμενου (wellbeing), εργασιακή ποιότητα ζωής, στάσεις απέναντι στην απομακρυσμένη εργασία και στάσεις απέναντι στην ψυχική υγεία.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 2021, την περίοδο της πανδημίας, αναδεικνύοντας μία σειρά από ανησυχητικά ευρήματα, τα οποία είχαν αποδοθεί τότε, σε μεγάλο βαθμό, στις ανησυχίες και τις ανατροπές στην καθημερινότητα που είχε προκαλέσει η πανδημία. Ωστόσο, τόσο η επανάληψη της έρευνας, το 2023, όσο και η φετινή τρίτη έκδοσή της, σε ένα πολύ μεγαλύτερο δείγμα, εμφανίζουν τις περισσότερες από τις κρίσιμες μεταβλητές να επιβαρύνονται περαιτέρω, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι η κρίση στην ψυχική υγεία των εργαζόμενων στην Ελλάδα, δεν ήταν παροδική, αλλά έχει βαθύτερα αίτια και μονιμότερο χαρακτήρα.
Επιδεινώνονται τα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους, θυμού και σωματοποίησης
Η έρευνα κατέγραψε αυξημένα ποσοστά για μια σειρά από συμπτώματα που σχετίζονται με την κατάθλιψη. Έτσι, 44% των συμμετεχόντων (από 40% το 2023) αισθάνονται μελαγχολία, και 47% (από 35% το 2021) απαισιοδοξία για το μέλλον, ενώ 4% (από 2% το 2023) έχουν σκεφτεί έντονα να δώσουν τέλος στη ζωή τους.
Αυξημένα παρουσιάζονται και τα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος: 80% των ερωτώμενων (75% το 2023 και 68% το 2021) αισθάνονται νευρικότητα ή εσωτερική ταραχή, 50% (44% το 2023) βρίσκονται σε υπερένταση, ενώ 13% (8% το 2021) βιώνουν κρίσεις πανικού.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και τα συμπτώματα θυμού: 80% (από 75% το 2023) αισθάνονται εκνευρισμό, 32% (από 28%) έχουν ξεσπάσματα θυμού που δεν μπορούν να ελέγξουν, και 14% (10% το 2023 και 7% το 2021) έχουν την επιθυμία ή να χτυπήσουν ή να τραυματίσουν ή να βλάψουν κάποιον.
Η έρευνα καταγράφει μικτά ευρήματα ως προς τα συμπτώματα μοναξιάς: το ποσοστό όσων αισθάνονται μοναξιά εμφανίζεται μειωμένο στο 35%, από 46% το 2023. Η σχετική βελτίωση αυτού του δείκτη, θα μπορούσε να αποδοθεί στην αυξημένη φυσική παρουσία στο γραφείο, καθώς το ποσοστό των ερωτηθέντων του δείγματος που εργάζονταν διά ζώσης έφτασε στο 61%, από 52% το 2023 και 30% το 2021. Ωστόσο, 25% – από 19% το 2023 – αισθάνονται ότι τους λείπει μια συντροφιά, και 21%, από 14%, ότι αισθάνονται απομονωμένοι.
Τα προβλήματα αυτά, οδηγούν σε αυξημένα φαινόμενα σωματοποίησης, δηλαδή της έκφρασης των ψυχολογικών ή συναισθηματικών προβλημάτων ως σωματικών συμπτωμάτων, όπως η κεφαλαλγία κατά το έντονο στρες. Συνολικά, 47% των συμμετεχόντων εμφάνισαν αδυναμία και ζαλάδα (από 41% το 2023), 24% (από 19% το 2023) έχουν ναυτία ή στομαχικές διαταραχές, και 33% (από 28% το 2023) αισθάνονται αδυναμία σε διάφορα μέρη του σώματος.
Ευεξία και εργασιακή ποιότητα ζωής
Ο αντίκτυπος της βεβαρημένης ψυχολογίας στην εργασιακή ποιότητα ζωής και γενικότερα στην ευεξία (wellbeing) των εργαζόμενων είναι εμφανής. Μόλις το 48% (από 52% το 2023) δηλώνουν ότι μπορούν να διαχειριστούν τα επίπεδα του στρες που έχουν, ενώ 66% (από 64%) αισθάνονται ότι το στρες από την εργασία τους επηρεάζει την προσωπική τους ζωή.
Η πίεση που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι δεν προέρχεται μόνο από τo εργασιακό τους περιβάλλον. Περισσότεροι από τους μισούς (55%) αισθάνονται έντονη ανησυχία και στρες σε σχέση με το μέλλον (γεωπολιτικές αναταραχές, κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις, κλιματική αλλαγή, κ.λπ.). Συγχρόνως όμως, 37% αισθάνονται έντονη ανησυχία για την επίδραση που έχουν ή θα έχουν στην εργασία τους οι ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η αυτοματοποίηση, κ.λπ. Την ίδια ώρα, ένας στους τρεις (32%) έχει βιώσει τα τελευταία δύο χρόνια κάποιας μορφής παρενόχληση (λεκτική, σεξουαλική, κ.λπ.) στον εργασιακό χώρο, και αυτό επηρεάζει την ψυχική του υγεία.
Παρά τα προβλήματα αυτά, 61% αισθάνονται ότι εύκολα προσαρμόζονται στις καθημερινές αλλαγές και διαχειρίζονται τις υποχρεώσεις τους αποτελεσματικά, ενώ 79% αισθάνονται ικανοί να παίρνουν αποφάσεις.
Απόδοση και παραγωγικότητα
Τα ευρήματα αυτά οφείλουν να προβληματίσουν τους οργανισμούς, καθώς η ψυχολογική καταπόνηση των εργαζόμενων έχει αρνητικές επιπτώσεις και στην απόδοση και την παραγωγικότητά τους: 61%, από 53% το 2023, δηλώνουν ότι αισθάνονται κουρασμένοι όταν ξεκινάει η ημέρα τους, και τέσσερις στους δέκα αισθάνονται συχνά ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους, ενώ μόλις 30% – από 37% πριν δύο χρόνια – αισθάνονται κινητοποιημένοι και χαρούμενοι στη δουλειά τους.
Υποστήριξη και φροντίδα από τους οργανισμούς
Ωστόσο, η ανταπόκριση των οργανισμών στην ψυχολογική πίεση που βιώνουν οι εργαζόμενοί τους, δε φαίνεται να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των τελευταίων. Μόλις 21% πιστεύουν ότι ο οργανισμός στον οποίο εργάζονται φροντίζει για την ψυχική υγεία και ευεξία τους, 33% γνωρίζουν πού πρέπει να απευθυνθούν για να λάβουν υποστήριξη μέσα στον οργανισμό τους, και 23% δηλώνουν ότι ο οργανισμός τους δίνει τη δυνατότητα σε όλους τους εργαζόμενους να μιλούν ανοιχτά για τα θέματα ψυχικής υγείας.
Και, ενώ για τέσσερις στους πέντε (79%) είναι σημαντικό να είναι καλά εκπαιδευμένος ο προϊστάμενός τους, ώστε να μπορεί να τους υποστηρίξει σε πρώτο στάδιο σε θέματα ψυχικής υγείας, μόλις 28% δηλώνουν ότι ο προϊστάμενός τους επικοινωνεί συχνά μαζί τους για να δει πώς είναι, και μόλις 29% αισθάνονται άνετα να μιλούν στον προϊστάμενό τους για κάποιο θέμα ψυχικής υγείας που μπορεί να αντιμετωπίζουν (π.χ., στρες, άγχος, κ.λπ.).
Σε ερώτηση σχετικά με τις δράσεις που θα πρέπει να αναλάβουν οι οργανισμοί τους για τα ζητήματα ψυχικής υγείας και ευεξίας, οι απαντήσεις των συμμετεχόντων μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τέσσερις κύριες κατηγορίες: (1) ψυχική υγεία και ευεξία, (2) ανάπτυξη ηγεσίας και κουλτούρας, (3) εργασιακό περιβάλλον και αρμονία προσωπικής-επαγγελματικής ζωής , και (4) ολοκληρωμένο πλαίσιο υποστήριξης ηγεσίας και ευημερίας προσωπικού. Πιο συγκεκριμένα, 48% ανέφεραν την καταλληλότερη επιλογή προϊσταμένων, 47% ζητούν εκπαιδεύσεις των στελεχών στη φροντίδα της ψυχικής ευεξίας των εργαζόμενων και εκπαιδεύσεις σε θέματα διαχείρισης στρες και αυτοφροντίδας, 46% καλλιέργεια κουλτούρας σεβασμού του χρόνου μέσα από νέους τρόπους εργασίας (θεσμοθέτηση κανόνων διεξαγωγής συναντήσεων ή συνεργασίας, ανθρωποκεντρικές διαδικασίες με την υποστήριξη της τεχνολογίας, περιορισμός της γραφειοκρατίας) και 42% την παρουσία ψυχολόγου στον χώρο εργασίας.
Η έρευνα δεν αφήνει αμφιβολία ότι τα ζητήματα του wellbeing πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της στρατηγικής των οργανισμών, ώστε να εξασφαλίζεται για τους ανθρώπους τους η δυνατότητα εναρμόνισης της προσωπικής και επαγγελματικής ζωής. Πέρα, όμως από αυτό, οι οργανισμοί οφείλουν να αναλάβουν πρωτοβουλίες ώστε να απαλειφθεί το στίγμα και να απενοχοποιηθούν τα ζητήματα ψυχικής υγείας, να έχουν οι εργαζόμενοι τη δυνατότητα να μιλούν ανοιχτά για τα προβλήματά τους και να τους παρέχεται κάθε δυνατή υποστήριξη για να τα αντιμετωπίσουν.
Θετικές οι απόψεις για την τηλεργασία
Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζόμενων αντιμετωπίζει θετικά την απομακρυσμένη εργασία. Σχεδόνεννέα στους δέκα(88%, όπως και το 2023) θεωρούν σημαντικό να τους δίνει η δουλειά τους τη δυνατότητα να εργάζονται από απόσταση, ενώ 60% δηλώνουν πιο αποτελεσματικοί σε αυτό το μοντέλο εργασίας. Συγχρόνως, το ποσοστό όσων αισθάνονται αυξημένο στρες εργαζόμενοι εξ αποστάσεως, έχει μειωθεί στο 8%, από 10% το 2023, και 23% την περίοδο της πανδημίας, το 2021. Ωστόσο, διαπιστώνεται μία ανησυχία για τον αντίκτυπο της τηλεργασίας στη μελλοντική επαγγελματική τους πορεία, καθώς μόνο 45% αισθάνονται σιγουριά ότι μπορούν να εξελιχθούν στην καριέρα τους ενώ εργάζονται απομακρυσμένα.
