.gif?rand=3773)
Παίζετε το παιχνίδι της ανασυναρμολόγησης οπτικών βιωμάτων για να βγάλετε τοπίο συντεταγμένης πορείας – τουτέστιν να προκαλέσετε μια ανάμνηση από το μέλλον, όχι ως προφητεία αλλά ως βεβαιότητα προορισμού; Πιστεύω πως η έννοια των μορφών στην παράθεσή τους μπορεί να είναι ένας καλός οδηγός για μια τέτοια άσκηση.
“Διαπιστώνουμε ότι, εφ’ όσον αποκαταστήσουμε τη λειτουργία των οπτικών στοιχείων της μορφής κατά ένα σύστημα δομής, τότε βλέπουμε ότι ο τρόπος λειτουργίας της ανταποκρίνεται προς το είδος της λειτουργίας και της δομής άλλων παράλληλων εκδηλώσεων: κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, σκέψης, θρησκείας κ.λπ.”, σημειώνει στην εισαγωγή του βιβλίου της “Η έννοια των μορφών – ανάγνωση της τέχνης” (Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο “ΩΡΑ”, έκδοση 1975) η Ελένη Βακαλό (1921-2001), ιστορικός της τέχνης, τεχνοκριτικός και ποιήτρια (με καθόρισε η μαθητεία μου κοντά της).
Έτσι, από διαφορετικούς θεματικά κόσμους όταν αυτή η ανταπόκριση έχει δημιουργικά οργανωμένο το σύστημα της δομής της μεταξύ οπτικών στοιχείων και εννοιών, η επίδραση στον αποδέκτη μπορεί να έχει το ίδιο αποτέλεσμα, ως προσδοκώμενο ατμόσφαιρας ενός ιδανικού περιβάλλοντος “απογείωσης”. Στην αρχιτεκτονική, τούτο ως γεγονός γίνεται πολύ πιο άμεσα αντιληπτό και “ζυγίζει” τον βαθμό της επιτυχίας ενός αρχιτεκτονήματος,
Εδώ, από το ταξιδιωτικό αρχείο μου παραθέτω δύο εικόνες, φαινομενικά απέχουσες μεταξύ των: λειτουργικά, δομικά, νοηματικά κατά το περιεχόμενο και αισθητικά.
Η πρώτη είναι από το εσωτερικό της ΑγιαΣοφιάς (θυρανοίξια το 537) στην Κωνσταντινούπολη – η λήψη από κάτω προς τα πάνω. Αυτό προς το οποίο τείνω, με οδηγεί μαγνητικά. Η πνευματική πτητικότητα προς τον υπερουράνιο τόπο, που υποστηρίζεται από το δέος. Αποτέλεσμα: η ελαχιστοποίηση της βαρύτητας.
Η δεύτερη είναι από το Μουσείο Γκουγκενχάιμ (ίδρυση το 1939), του Solomon R. Guggenheim Foundation στη Νέα Υόρκη – η λήψη από πάνω προς τα κάτω. Αυτό στο οποίο έχω φθάσει ανεβαίνοντας, με πληροί. Η ελικοειδής από όροφο σε όροφο διαδρομή χωρίς σκάλα, γεμάτη εκθέματα – με εναλλαγές από εντύπωση σε εντύπωση, σε κάθε περίπτωση χωρίς το κενό της κάθετης μετάβασης με την κάψουλα του ανελκυστήρα αλλά περιέργως, η ανέλιξη βήμα το βήμα, με μικρή κλίση, χωρίς κόπωση. Η ελαχιστοποίηση της βαρύτητας, ομοίως.
Βρίσκουμε τόσες πολλές αντιστοιχίσεις στην τελειότητα δομικής ανταπόκρισης του “κελύφους” που πάντα αναζητούμε γύρω μας για τη θαλπωρή ασφάλειας ενός ονείρου “προς”, σε διαφορετικά θεματικά πεδία. Ψάχνοντας να χαρακτηρίσω την αρχή της κατασκευής αυτού του “κελύφους” για την ευτυχή κατάληξη, δεν βρίσκω άλλη ερμηνεία από την υποδειγματική υπηρεσία που (πρέπει να) παρέχει η μορφή του χώρου στην ιδέα για την πνευματική πτήση.
Ειδικότερα για τη λατρευτική εμπειρία τελείωσης (εννοώ αυτή που καταλήγει στον θαυμασμό – στον θρίαμβο της άνευ όρων παράδοσης του “εγώ” χωρίς το τραυματικό αίσθημα της υποτέλειας) σε δύο ετερόκλητες περιπτώσεις εν προκειμένω -είτε το δέος είναι θρησκευτικό είτε είναι αισθητικό- αναφέρομαι στην τόσο κοινή για τη μεγάλη στιγμή, υφολογική συνέπεια. Είναι αυτή η συνέπεια που ευθυγραμμίζει αρμονικά τις μορφές με την ιδέα της ανάτασης, ομογενοποιεί “γλωσσικά” τους χώρους, τον κόσμο που μας περιβάλλει και μας αφομοιώνει προς τα “πάνω”, απελευθερώνοντάς μας από το περιττό βάρος.
Εδώ το δομικό περιβάλλον, το “κέλυφος” της μορφής κάνει την ίδια δουλειά του οχήματος που κάνει το γλωσσικό μας απόθεμα για την ανέλιξη μιας σκέψης. Η βιωματική άσκηση, βέβαια, δεν “βγαίνει” πάντα στην πράξη των διαπιστώσεων -ειδικά όταν η πνευματική πυρίτιδα είναι βρεγμένη- αλλά σε κάθε περίπτωση αξίζει η εμπειρία.
(*) O Γιάννης Ρούντος διετέλεσε στέλεχος επί 40ετία στην επιχειρηματική κοινότητα σε θέσεις διευθυντικής ευθύνης, με αξιοσημείωτο διοικητικό έργο στους τομείς για τις Εταιρικές Υποθέσεις, την Επικοινωνία & Δημόσια Εικόνα και την Εταιρική Ευθύνη & Βιώσιμη Ανάπτυξη (Interamerican 1994-2021) και δημιουργικό για τον Πολιτισμό, τα Γράμματα και τις Τέχνες. Μετά την ολοκλήρωση της επαγγελματικής διαδρομής του δραστηριοποιείται σε θέματα για τον Πολιτισμό και τη Βιωσιμότητα με σχετικές πρωτοβουλίες, συμβουλευτικές συνεργασίες και αρθρογραφία.
