Το ζήτημα του καρκίνου του πνεύμονα, ο ρόλος του πνευμονολόγου στον προσυμπτωματικό έλεγχο, στη διαχείριση ασθενών καθώς και στη διακοπή του καπνίσματος, η ανάγκη της υιοθέτησης του προσυμπτωματικού ελέγχου, η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων για την κατάρτιση και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος, αλλά και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας –ειδικότερα των νέων– για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος. Αυτά αποτέλεσαν τα βασικά θέματα ημερίδας για την πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα που διοργάνωσε στις 3 Φεβρουαρίου στην Πάτρα η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ) σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Πατρών (ΙΣΠ), το Πνευμονολογικό τμήμα του ΠΓΝ Πατρών, την Πνευμονολογική Κλινική του ΓΝΠ « Ο Άγιος Ανδρέας» και τον Δήμο Πατρέων, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου (4 Φεβρουαρίου). Παράλληλα, σε συμβολικό επίπεδο και στο πλαίσιο των δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, φωταγωγήθηκε από τον Δήμο Πατρέων το κτίριο του Δημοτικού θεάτρου «Απόλλων» στην πλατεία Βασ. Γεωργίου, ενώ στις εκδηλώσεις συμμετείχαν οι Δήμοι Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων, Μυτιλήνης, Αλεξανδρούπολης και Βέροιας.
Κατά την έναρξη της ημερίδας, ο Πρόεδρος της ΕΠΕ Στέλιος Λουκίδης ανέφερε ότι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου είναι ημέρα ευαισθητοποίησης αλλά συγχρόνως και εγρήγορσης. «Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί σήμερα μια καθημερινότητα για τον Έλληνα πνευμονολόγο. Έχει έναν πολυσχιδή ρόλο που αφορά την κλινική υποψία, τη διαγνωστική προσέγγιση και την αξιολόγησή του για τη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων. Σε αυτόν τον ρόλο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στο κομμάτι του προσυμπτωματικού ελέγχου γιατί θα αποτελέσει για τον Έλληνα πνευμονολόγο μια πραγματικά καινοτόμο ευκαιρία και συνάμα πρόκληση για την πρώιμη αναγνώριση μιας νόσου που εξακολουθεί και σήμερα να παρουσιάζει χαμηλό ποσοστό επιβίωσης».
Η Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χριστίνα Αλεξοπούλου, μεταξύ άλλων, κατά τον χαιρετισμό της, τόνισε την κοινωνική αξία της πρωτοβουλίας της ΕΠΕ, σε μια εποχή που η παγκόσμια υγεία αποτελεί προτεραιότητα. «Είναι ιδιαίτερα σημαντική η προσπάθεια που γίνεται από την ΕΠΕ για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα αλλά και για τη διακοπή του καπνίσματος. Στόχος της κυβέρνησης είναι η μείωση της κατανάλωσης προϊόντων καπνού στη χώρα μας κατά 25% μέχρι το 2025. Κάθε τσιγάρο που σβήνει θα είναι μια βαθιά ανάσα υγείας και προόδου».
Την υστέρηση της χώρας μας στην κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος πρόληψης, καθώς δεν υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός αλλά μόνο αποσπασματικές πρωτοβουλίες, επισήμανε ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης. «Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα θα είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, καθώς και την εξυγίανση του Εθνικού Συστήματος Υγείας».
Ο Διοικητής της 6ης ΥΠΕ Γιάννης Καρβέλης, τόνισε μεταξύ άλλων την ανάγκη ενίσχυσης του κλινικού έργου των πνευμονολόγων, καθώς και την ένταξη του προσυμπτωματικού ελέγχου στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, στοιχείο που αποτελεί μέλημα και του Υπουργείου Υγείας, καθώς ο καρκίνος του πνεύμονα εξακολουθεί να είναι σημαντική αιτία θανάτου για τον πληθυσμό της Ελλάδας.
Η Αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας Δυτικής Ελλάδας , Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών Άννα Μαστοράκου εστίασε σε τρεις προτάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα, καθώς και για τον προσυμπτωματικό έλεγχο: a) εισαγωγή της αγωγής υγείας στα σχολεία, β) διασύνδεση όλων των Κέντρων Υγείας ακριτικών και δύσβατων περιοχών με τα νοσοκομεία για την ενημέρωση και εκπαίδευση των ιατρών που υπηρετούν σε αυτά, γ) εντατικοποίηση της εφαρμογής του αντικαπνιστικού ελέγχου.
Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας και των υγειονομικών στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, στην ανάγνωση της αντίληψης του κινδύνου και της εγγραμματοσύνης της υγείας, για την ανάπτυξη παρεμβάσεων αλλαγής της συμπεριφοράς, με κύρια εστίαση στη διακοπή του καπνίσματος και στην έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων επισήμανε, μεταξύ άλλων, η Αντιπρύτανης Φοιτητικής Μέριμνας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Λένα Αλμπάνη.
Η Αντιπρόεδρος του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου «Αγκαλιάζω» Ν. Αχαΐας Γεωργία Παπαθανασοπούλου αναφέρθηκε στο έργο του Ομίλου τονίζοντας παράλληλα ότι η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση σώζουν ζωές. Ο καρκίνος είναι υπόθεση όλων μας. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι σημαντική η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της κοινότητας σε θέματα πρόληψης του καρκίνου, καθώς και στις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος, ιδιαίτερα στους νέους.
O καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί κατά την παρούσα χρονική στιγμή την πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως από κακοήθειες οποιουδήποτε οργάνου, με 1,8 εκ. θανάτους ετησίως – αντιστοιχούν στο 18% του συνόλου των θανάτων από οποιαδήποτε κακοήθεια, εξήγησε ο Αργύρης Τζουβελέκης, Πνευμονολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Πατρών. «Παρά την επιταχυνόμενη εξέλιξη της έρευνας παγκοσμίως και την ανακάλυψη νέων καινοτόμων φαρμάκων που ανήκουν στην κατηγορία της ανοσοθεραπείας και της στοχευμένης θεραπείας, εν τούτοις η 5ετής επιβίωση δεν ξεπερνάει το 20% – και μόνο το 10% έχει τη δυνατότητα της χειρουργικής εξαίρεσης του όγκου, κυρίως λόγω της μη πρώιμης διάγνωσης. Βασικό πυλώνα της τελευταίας αποτελεί η πρόληψη, και η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα οφείλει να ενισχύσει τον πυλώνα αυτό με εκστρατείες ενημέρωσης κατά του καπνίσματος, το οποίο αποτελεί τη βασικότερη αιτία του καρκίνου του πνεύμονα. Δυστυχώς, η χώρα μας κατέχει μια από τις θλιβερές πρωτιές στην κατανάλωση καπνού καταλαμβάνοντας την 9η θέση παγκοσμίως με ποσοστό καπνιστών 39,1% – με το 25% των δασκάλων να καπνίζει». Ο κ. Τζουβελέκης επισήμανε ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου του πνεύμονα με αξονικές τομογραφίες θώρακος χαμηλής ακτινοβολίας σε συνδυασμό με την εκστρατεία διακοπής του καπνίσματος συνθέτουν την καλύτερη στρατηγική μείωσης της επίπτωσης της πλέον θανατηφόρας κακοήθειας.
Στην εποχή μας ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί μια παγκόσμια μάστιγα, ενώ στη χώρα μας 10.000 άνθρωποι κάθε χρόνο εκδηλώνουν τη νόσο, μόνο όμως ένα μικρό ποσοστό των διαγνώσεων αυτών γίνονται κατά τη διάρκεια προληπτικού ελέγχου, επισημαίνει ο Ελευθέριος Ζέρβας, Πνευμονολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ, 7η Πνευμονολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία». «Η θνητότητα του προχωρημένου καρκίνου του πνεύμονα είναι εξαιρετικά υψηλή, είναι σημαντικό όμως να γνωρίζουμε ότι εάν ο καρκίνος διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο, όταν είναι ακόμα μικρός και πριν εξαπλωθεί, είναι πιο πιθανό να αντιμετωπιστεί επιτυχώς». Κομβικό ρόλο διαδραματίζει η υιοθέτηση ενός εθνικού προγράμματος προληπτικού ελέγχου (screening) με τη χρήση αξονικής τομογραφίας θώρακα χαμηλής δόσης (low dose CT) παράλληλα με την υιοθέτηση μιας στάσης ζωής μακριά από το κάπνισμα, που αποτελεί το κύριο αίτιο της νόσου.
Στις ποσοτικές καταγραφές του προβλήματος παγκοσμίως και στην Ελλάδααναφέρθηκε ο Φωτεινός – Ιωάννης Δημητρακόπουλος, Παθολόγος – Ογκολόγος, Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας και Πειραματικής Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών, ο οποίος μεταξύ άλλων τόνισε ότι στην Ευρώπη ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί το 11,9%των καρκίνων που διαγιγνώσκονται και το 20,4% όλων των θανάτων από καρκίνο. Στην Ελλάδα, το πιο ενθαρρυντικό στοιχείο όπως φαίνεται είναι ότι τόσο η επίπτωση όσο και η θνητότητα μέχρι το 2040 θα παρουσιάσουν περαιτέρω μείωση. Εν τούτοις στην καθημερινή κλινική πράξηυπάρχουν προβλήματα, αρκετά από τα οποία θα μπορούσαν να επιλυθούν με την παρέμβαση της Πολιτείας. «Για να σκιαγραφήσουμε αυτά τα προβλήματα με τα οποία βρίσκονται αντιμέτωποι οι ασθενείς, θα σας αναφέρω ως παράδειγμα τους βιοδείκτες οι οποίοι αφορούν την εξατομικευμένη θεραπεία και έχουν διάφορες λειτουργίες: διαγνωστική, προβλεπτική, προγνωστική. Ωστόσο, οι ασθενείς καλούνται να πληρώσουν μεγάλα ποσά για να γίνει ο γονιδιακός τους έλεγχος, καθώς δεν τους καλύπτει το κράτος. Αντίθετα, καλύπτει το κόστος του φαρμάκου».
Τον ρόλο του πνευμονολόγου στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα σημείωσε η Γεωργία Χαρδαβέλλα, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, Επιμελήτρια Α΄, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», Υπεύθυνη της Ομάδας Εργασίας Καρκίνου του Πνεύμονα της ΕΠΕ και Πρόεδρος της Ομάδας Καρκίνου του Πνεύμονα (Group 11.01) της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS), τονίζοντας ότι: «Ο πνευμονολόγος κατέχει κεντρική θέση σε όλα τα στάδια του προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου του πνεύμονα αλλά και στη διαχείριση των ευρημάτων που προκύπτουν από αυτόν. Στο κέντρο που διενεργεί τον προσυμπτωματικό έλεγχο, ο υποψήφιος θα έχει κλινικό ραντεβού με πνευμονολόγο ο οποίος είναι κεντρικό μέλος της εξειδικευμένης διεπιστημονικής ομάδας που διενεργεί τον έλεγχο και θα συνδυάσει τα απεικονιστικά ευρήματα με τα κλινικά στοιχεία για να τα συναξιολογήσει ώστε να ληφθεί η σωστή απόφαση αντιμετώπισης για τον υποψήφιο βάσει των Εθνικών Κατευθυντήριων Οδηγιών».
Στον ρόλο του πνευμονολόγου όσον αφορά τη διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου του πνεύμονα αναφέρθηκε ο Φώτης Σάμψωνας, Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής, Ιατρικό Τμήμα, Πανεπιστήμιο Πατρών, Παθολογική Κλινική ΠΓΝ Πατρών.«Οι κλινικοί πνευμονολόγοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα με χρήση τεχνολογιών αιχμής όπως ο βρογχοσκοπικός υπέρηχος, η virtual βρογχοσκόπηση, τα υπέρλεπτα βρογχοσκόπια κ.ά. Παρόλο που ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει μία σοβαρή ασθένεια, η επιστημονική πρόοδος και η συνεχής έρευνα στον τομέα ανοίγουν νέους δρόμους για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του».
Το 80–90% των καρκίνων του πνεύμονα σχετίζονται άμεσα με τη χρήση του καπνού
Στη σημασία που έχει η διακοπή του καπνίσματος για τον ασθενή με καρκίνο του πνεύμονα αναφέρθηκε η Παρασκευή Κατσαούνου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Υπεύθυνη Μονάδας Πνευμονολογίας και Αναπνευστικής Ανεπάρκειας Α΄ ΚΕΘ ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός».«Είναι σημαντικό οι καπνιστές να γνωρίζουν ότι όποτε και να διακόψουν το κάπνισμα έχουν σημαντικά οφέλη. Όμως το σημαντικότερο είναι, η όποια ενημέρωση γίνεται να συνοδεύεται από τη χορήγηση ιατρικής βοήθειας για τη διακοπή του καπνίσματος. Συγκεκριμένα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο λόγος που οι καπνιστές δυσκολεύονται να διακόψουν, παρότι γνωρίζουν τις δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία τους, είναι ότι έχουν πλέον εξαρτηθεί από τη νικοτίνη, μια ιδιαίτερα έντονη εξάρτηση, ισχυρότερη κι από αυτή της κοκαΐνης. Η εξάρτηση από τη νικοτίνη δεν είναι απλή συνήθεια, αλλά αποτελεί χρόνιο νόσημα (ICD-10-CM/F17)». Αυτή η γνώση σκοπεύει να εξαφανίσει το στίγμα, να αφαιρέσει τις ενοχές των καπνιστών που δυσκολεύονται να διακόψουν και να τους καθοδηγήσει στη λήψη ασφαλούς και αποτελεσματικής θεραπείας (συνδυασμός συμπεριφορικής και φαρμακευτικής αγωγής), όπως διευκρινίζει η κ. Κατσαούνου. Υπό αυτό το πρίσμα, οι καπνιστές μπορούν να ενημερωθούν ότι το 80–90% των καρκίνων του πνεύμονα σχετίζονται άμεσα με τη χρήση του καπνού.
Είναι σημαντικό οι καπνιστές αυτοί να γνωρίζουν ότι τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος είναι πολύ μεγάλα, ακόμη και μετά τη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα. Παρότι, όμως, το 44% των διαγνώσεων των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα γίνεται σε πρώιμα στάδια, μόνο 14–58% διακόπτουν το κάπνισμα μετά τη διάγνωση της κακοήθειας. Τα ποσοστά αυτά θα ήταν μεγαλύτερα αν οι καπνιστές αυτοί ενημερώνονταν για τα οφέλη της διακοπής και λάμβαναν ιατρική βοήθεια για να την επιτύχουν.
