.gif?rand=9006)
Ήδη από τις αρχές της πανδημίας COVID-19, κατέστη σαφής ο αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης νευρολογικών επιπλοκών σε ασθενείς προσβεβλημένους από τον κορωνοϊό σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου τύπου 2 (SARS-CoV-2).
της Dr. Μαρίας-Ιωάννας Στεφάνου, Νευρολόγου, MSc Clinical Neuroscience King’s College London, Ηνωμένο Βασίλειο, Διδάκτωρ Ιατρικής του Eberhard Karls University of Tübingen, Γερμανία, Επιστημονικά Υπεύθυνης Affidea Αθηνών & Περιστερίου
Ωστόσο, πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα καταδεικνύουν μία αυξημένη επίπτωση επίμονων συμπτωμάτων και μακροχρόνιων νευρολογικών επιπλοκών και πέραν της οξείας φάσης της COVID-19 λοίμωξης, μεταξύ των αναρρωσάντων.
Το επονομαζόμενο σύνδρομο “long-COVID” έχει πλέον αναγνωρισθεί ως νοσολογική οντότητα από πολλούς διεθνείς οργανισμούς υγείας, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Ηνωμένων Πολιτειών (Centers for Disease Control and Prevention – CDC)1 και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization – WHO)2. Βάσει του πρόσφατου ορισμού του WHO,2 το σύνδρομο “long-COVID” μπορεί να προσβάλει άτομα με ιστορικό πιθανής ή επιβεβαιωμένης λοίμωξης SARS CoV-2, συνήθως 3 μήνες από την έναρξη της νόσου COVID-19, ενώ αφορά συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον 2 μήνες και δεν μπορούν να εξηγηθούν από κάποιο άλλο αίτιο.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα του συνδρόμου “long-COVID” περιλαμβάνουν κόπωση, δύσπνοια και γνωστική δυσλειτουργία, ενώ φαίνεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή λειτουργικότητα των ασθενών.2,3 Πέραν των προαναφερθέντων εκδηλώσεων, το “long-COVID” σύνδρομο αποτελεί μια πολυοργανική διαταραχή και ως εκ τούτου μπορεί να παρουσιαστεί με πληθώρα συνοδών νευρολογικών, πνευμονολογικών, καρδιαγγειακών, ενδοκρινολογικών, αιματολογικών, δερματολογικών, ανοσολογικών και ψυχιατρικών εκδηλώσεων (μεταξύ των οποίων κατάθλιψη και αγχώδης διαταραχή). Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα μπορεί να είναι εμμένοντα – δηλαδή να επιμένουν σε συνέχεια της οξείας νόσου – ή να εμφανιστούν κατά τη μεταλοιμώδη περίοδο – δηλαδή κατόπιν ανάρρωσης από την οξεία φάση της νόσου COVID-19.
Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες καταδεικνύουν την ύπαρξη νευρολογικών συμπτωμάτων σε περισσότερο από το ένα τρίτο των ασθενών με προγενέστερη λοίμωξη SARS-CoV-2.4 Οι πιο συχνές νευρολογικές εκδηλώσεις του συνδρόμου “long-COVID” περιλαμβάνουν κόπωση, «ομίχλη του εγκεφάλου» (brain fog), πονοκέφαλο, διαταραχές μνήμης, συγκέντρωσης, ύπνου, διάθεσης, όσφρησης ή γεύσης, μυαλγίες, αισθητικές ή κινητικές διαταραχές, καθώς και διαταραχές του αυτονόμου νευρικού συστήματος (δηλαδή διαταραχές θερμορύθμισης και διακυμάνσεις της αρτηριακής πίεσης).3 Αν και επί του παρόντος υπάρχουν πολύ περιορισμένα στοιχεία ως προς τους υποκείμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς του συνδρόμου “long-COVID”, ανοσολογικές αντιδράσεις και μηχανισμοί οξειδωτικού στρες θεωρούνται ότι εμπλέκονται στην επαγωγή νευρολογικών συμπτωμάτων.
Πρόσφατα, πολλές κατευθυντήριες οδηγίες έχουν προταθεί για τη διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση ασθενών με “long-COVID” σύνδρομο.1,5 Επίσης, καθώς ο αριθμός ασθενών αυξάνεται εκθετικά, η θεραπεία και παρακολούθηση ασθενών εντάσσεται πλέον σε νεοσυσταθέντα “long-COVID” ιατρεία παγκοσμίως.
Bάσει των μέχρι στιγμής δημοσιευμένων επιστημονικών στοιχείων, για τη διαχείριση ασθενών με νευρολογικά και άλλα συμπτώματα στα πλαίσια του “long-COVID” συνδρόμου απαιτείται η αγαστή συνεργασία διαφορετικών ιατρικών ειδικοτήτων, τόσο για την ορθή διαφοροδιάγνωση και αποκλεισμό πιθανών συννοσηροτήτων όσο και για τη βέλτιστη θεραπεία των ασθενών. Καθώς ο αριθμός ασθενών με νόσο COVID-19 συνεχίζει να αυξάνεται συνεχώς, συνιστάται μια αυξημένη επαγρύπνηση και ευαισθητοποίηση τόσο της ιατρικής κοινότητας όσο και των ασθενών για την έγκαιρη αναγνώριση και πρόληψη του συνδρόμου “long-COVID”. Τέλος, τονίζεται ειδικά ως προς το ζήτημα της πρόληψης, πως ο σημαντικά αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης “long-COVID” θα πρέπει να αποτελέσει ένα επιπλέον επιχείρημα υπέρ της έγκαιρης πρόληψης της νόσησης από κορωνοϊό, που επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμόβάσει των κατευθυντηρίων οδηγιών του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας.
.gif?rand=2330)
