Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια, συστηματική νόσος που επηρεάζει κάθε όργανο του σώματος και αφορά εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ανάμεσα στις πολλές επιπλοκές του, μία από τις σοβαρότερες είναι οι βλάβες των κάτω άκρων, μια κατάσταση που, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ακρωτηριασμό.
Γράφει ο Γεώργιος Σ. Κούστας, M.D., PhD, Καθηγητής Αγγειοχειρουργός, T. fellow of M.G.H. HARVARD MEDICAL SCHOOL, Διευθυντής Αγγειοχειρουργικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Πρόκειται για μια μεταβολική διαταραχή που επηρεάζει την αξιοποίηση του σακχάρου, των λιπών και των πρωτεϊνών από τον οργανισμό. Ο διαβήτης προσβάλλει κάθε σύστημα, ωστόσο οι κυριότερες εκδηλώσεις του συνοψίζονται στη χαρακτηριστική «τριάδα» των επιπλοκών:
- Νευροπάθεια: καταστροφή των νεύρων, με αποτέλεσμα απώλεια αισθητικότητας.
- Αγγειοπάθεια: βλάβες στα αγγεία και μειωμένη κυκλοφορία του αίματος.
- Μειωμένη αντοχή στις λοιμώξεις: ευπάθεια σε μικροβιακές επιπλοκές και καθυστέρηση επούλωσης τραυμάτων.
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων, μαζί με τις αλλοιώσεις στις αρθρώσεις (νευροπαθητική αρθροπάθεια), προκαλεί μυϊκή αδυναμία και παραμόρφωση του ποδιού. Αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη νευροπαθητικού έλκους, το οποίο, λόγω της απώλειας πόνου, συχνά περνά απαρατήρητο, με αποτέλεσμα τη μόλυνση του οστού (οστεομυελίτιδα) και, σε προχωρημένα στάδια, τον ακρωτηριασμό.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία
Οι πάσχοντες από διαβήτη έχουν 25 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν ακρωτηριασμό, σε σύγκριση με άτομα χωρίς διαβήτη.
Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί την πρώτη αιτία ακρωτηριασμού κάτω άκρων παγκοσμίως· κάθε χρόνο, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι χάνουν ένα ή και τα δύο τους πόδια εξαιτίας της νόσου και της συνυπάρχουσας αγγειοπάθειας.
Πώς ο διαβήτης προκαλεί βλάβες στα κάτω άκρα;
Ο διαβήτης επηρεάζει πολλαπλά σημεία και λειτουργίες του ποδιού:
- Απώλεια αισθητικότητας: Τα αισθητικά νεύρα καταστρέφονται, με αποτέλεσμα ο ασθενής να μην αισθάνεται πόνο, πίεση, θερμότητα ή τραυματισμό. Έτσι, μικρές πληγές μπορεί να περάσουν απαρατήρητες και να μολυνθούν.
- Καταστρέφονται οι ιδρωτοποιοί αδένες: Η βλάβη στους ιδρωτοποιούς αδένες προκαλεί ξηρότητα, αφυδάτωση, ρωγμές και έλκη.
- Απώλεια τριχοφυΐας: Καταστρέφει τις τρίχες του άκρου που αποτελούν σπουδαίες κεραίες αισθητικότητας
- Ατροφία μυών: Οι μύες του ποδιού εξασθενούν, μειώνοντας τη στήριξη των οστών και των αρθρώσεων.
- Προκαλεί στένωση και απόφραξη στις μικρές και μέσου μεγέθους αρτηρίες, ειδικά κάτω από το γόνατο (χαρακτηριστικό) και αυτό συνεπάγεται κακή κυκλοφορία, κακή αιμάτωση και διαλείπουσα χωλότητα-αδυναμία βαδίσεως.
- Κάλοι και υπερκερατώσεις: Η πάχυνση του δέρματος δημιουργεί “κάλους”, που λειτουργούν σαν καρφιά και προκαλούν έλκη.
- Υπερπλασία στα νύχια: Τα νύχια γίνονται σκληρά, κίτρινα, με μυκητιάσεις και αποτελούν εστία μικροβίων.
- Παραμόρφωση της αρχιτεκτονικής – μορφής του άκρου ποδός: Η αλλοίωση της ανατομίας οδηγεί σε προβολή των οστών κάτω από το δέρμα και ευκολότερους τραυματισμούς.
- Διαβητικό έλκος: Η πιο συχνή και επικίνδυνη επιπλοκή, που μπορεί να οδηγήσει σε οστεομυελίτιδα και ακρωτηριασμό.
Συμπέρασμα: Όλα τα ανωτέρω καθιστούν το διαβητικό πόδι εξαιρετικά ευάλωτο σε τραυματισμούς, λοιμώξεις και έλκη, που χωρίς σωστή φροντίδα μπορεί να οδηγήσουν σε μερικό ή ολικό ακρωτηριασμό.
Η σημασία της πρόληψης
Η πρόληψη είναι το πιο ισχυρό όπλο απέναντι στο διαβητικό πόδι.
Η έγκαιρη διάγνωση, η εκπαίδευση του ασθενούς και η τακτική παρακολούθηση από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας μπορούν να αποτρέψουν τη δημιουργία ελκών και τις σοβαρές επιπλοκές.
