Στην Ελλάδα περίπου 1 στους 10 νοσηλευόμενους ασθενείς (~9%) αναπτύσσει νοσοκομειακές λοιμώξεις (ΝΛ), αριθμός που κατατάσσει τη χώρα μας μεταξύ εκείνων των χωρών της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ΝΛ.
Το ποσοστό εμφάνισης των ΝΛ είναι δραματικά υψηλότερο στις μονάδες εντατικής θεραπείας ενηλίκων και νεογνών, αγγίζοντας το 50% και το 30% αντίστοιχα. Επιπλέον η Ελλάδα, δυστυχώς, κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη σε νοσοκομειακές λοιμώξεις, που οφείλονται σε ανθεκτικά μικρόβια και την πρώτη θέση στην κατανάλωση αντιβιοτικών στα νοσοκομεία (54,7%).
Σύμφωνα με τον Θεοκλή Ζαούτη, καθηγητή παιδιατρικής και επιδημιολογίας στο Perelman School of Medicine, Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (UPENN), οι επιπτώσεις σε ασθενείς και σε σύστημα υγείας από τις ΝΛ είναι σημαντικές, καθώς παρατείνουν την παραμονή των ασθενών στο νοσοκομείο και αυξάνουν εντυπωσιακά το κόστος νοσηλείας και τα ποσοστά θνητότητας. Κάθε χρόνο στην Ελλάδα, οι ΝΛ ευθύνονται για το θάνατο 3000 συμπολιτών μας και επιφέρουν στο ελληνικό σύστημα υγείας ένα κόστος της τάξης των 1.2 δις ευρώ.
Ποιοι παράγοντες σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για ΝΛ Πολλοί είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στον αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη ΝΛ στην Ελλάδα. Ένας παράγοντας είναι το νοσοκομειακό περιβάλλον (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, ιατρικά εργαλεία, επισκέπτες κτλ). Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι η χρήση παρεμβατικών συσκευών (ουροκαθετήρες, αναπνευστήρες και κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες).
Ιδιαίτερα σημαντικός, όμως, παράγοντας είναι η έλλειψη συμμόρφωσης του ιατρό-νοσηλευτικού προσωπικού σε απλές τυποποιημένες πρακτικές, όπως η συμμόρφωση με τις πρακτικές υγιεινής των χεριών ή με τις πρακτικές εισαγωγής και φροντίδας παρεμβατικών συσκευών (π.χ. ουροκαθετήρες, κεντρικοί φλεβικοί καθετήρες και αναπνευστήρες). Δυστυχώς στην Ελλάδα η συμμόρφωση αναφορικά με τους κανόνες υγιεινής των χεριών είναι εξαιρετικά χαμηλή (περίπου 33%) και φαίνεται να οφείλεται κυρίως στην μη κατάλληλη ενημέρωση/εκπαίδευση του ιατρο-νοσηλευτικού προσωπικού, σχετικά με την εφαρμογή των ορθών πρακτικών.
Δύο είναι τα στοιχεία που υποστηρίζουν το συγκεκριμένο συμπέρασμα. Πρώτον, σε συμφωνία με δεδομένα της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Κλινικής Επιδημιολογίας & Έκβασης Νοσημάτων (CLEO) αναφορικά με υποδομές και αναλώσιμα υγιεινής χεριών σε επιλεγμένα νοσοκομεία της Ελλάδας, το ECDC εμφανίζει την Ελλάδα μεταξύ των χωρών με την μεγαλύτερη κατανάλωση αντισηπτικού, υποδηλώνοντας επαρκή διαθεσιμότητα αντισηπτικού στα ελληνικά νοσοκομεία. Δεύτερον, δεδομένα και δράσεις του CLEO έδειξαν πως το ποσοστό συμμόρφωσης στην υγιεινή των χεριών αυξήθηκε κατά 50%, μετά από μία απλή και σχεδόν ανέξοδη παρέμβαση, την πραγματοποίηση μίας καμπάνιας ενημέρωσης για την σωστή τεχνική πλυσίματος των χεριών στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία».
Βέβαια, σε καμία περίπτωση, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε το ρόλο της υποστελέχωσης των ελληνικών νοσοκομείων στην αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ΝΛ. Επίσης καθοριστικό ρόλο παίζει η υποστελέχωση των ομάδων και επιτροπών επιτήρησης λοιμώξεων των νοσοκομείων.
Τέλος, η παρατεταμένη διάρκεια νοσηλείας, λόγω ανεπαρκούς προγραμματισμού και έλλειψης υποδομών, που θα εξασφάλιζαν ταχεία διαχείριση των ασθενών, καθώς και η παρατεταμένη και χωρίς ένδειξη χρήση παρεμβατικών συσκευών, έχουν σαν αποτέλεσμα την έκθεση των ασθενών σε ανθεκτικά μικρόβια του ιατρονοσηλευτικού περιβάλλοντος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο για ΝΛ.
“Είναι, όμως, σημαντικό να αναφέρουμε ότι, αν και υπάρχει αδυναμία της χώρας να προβεί άμεσα σε δομικές αλλαγές της λειτουργίας των νοσοκομείων, λόγω της οικονομικής κρίσης που βιώνει και τους περιορισμένους διαθέσιμους πόρους που διαθέτει, είναι εφικτή η μείωση των ΝΛ, με την εφαρμογή απλών προγραμμάτων πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων, καθώς διεθνή δεδομένα έχουν αποδείξει ότι πάνω από το 50% των ΝΛ μπορεί να προληφθεί, εφαρμόζοντας αντίστοιχα προγράμματα” επεσήμανε ο κ. Ζαούτης.
Το CLEO, με τη χρηματοδότηση και με την υποστήριξη του ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και παράλληλα με τη δράση και συνεργασία εθνικών φορέων, έχει εστιάσει στην οργάνωση ενός προγράμματος καταγραφής ΝΛ, της συμμόρφωσης σε επιλεγμένες πρακτικές πρόληψης και χρήσης των αντιβιοτικών, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας σε νοσοκομεία στην Ελλάδα. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετέχουν αυτή τη στιγμή μονάδες εντατικής νοσηλείας νεογνών, μονάδες εντατικής θεραπείας παίδων, παιδοογκολογικές μονάδες, καθώς και μονάδες και τμήματα επιλεγμένων νοσοκομείων ενηλίκων από όλη την Ελλάδα.
