.gif?rand=3750)
Από τον Αριστείδη Παπανικόλα. Στην τελευταία του συνεδρίαση στις 18 και 19 Οκτωβρίου 2012 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ασχολήθηκε με βασικά θέματα στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αφορούν όλα τα κράτη-μέλη. Ας μην ξεχνάμε ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καθορίζει τους γενικούς πολιτικούς προσανατολισμούς και τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μάλιστα ότι με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας, την 1η Δεκεμβρίου 2009, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έγινε θεσμικό όργανο.
Είναι αυτό που παρέχει στην Ένωση την αναγκαία για την ανάπτυξή της ώθηση και καθορίζει τους γενικούς της πολιτικούς προσανατολισμούς και προτεραιότητες, αλλά το ίδιο δεν ασκεί νομοθετική λειτουργία. Με δυο λόγια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι το θεσμικό όργανο που δείχνει το δρόμο, το αύριο, τις εξελίξεις. Τα συμφέροντα τεράστια, οι συμβιβασμοί αξιοπρόσεκτοι, οι ισορροπίες εύθραυστες ακόμα και σε λεκτικό επίπεδο. Οι συμμετέχοντες Πρόεδροι και Πρωθυπουργοί ακροβατούν μεταξύ των συμφερόντων της χώρας τους και του κοινού συμφέροντος της Ένωσης, μεταξύ των επιθυμιών των ψηφοφόρων τους και των προσδοκιών των λαών της Ευρώπης, μεταξύ του κεφαλαίου και της εργασίας. Με τι ασχολήθηκαν λοιπόν στην συνεδρίαση του Οκτωβρίου; Πόσο αφορούν στην Ελλάδα; Που πάει η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Κατά την άποψή μου, δύο ήταν οι βασικοί άξονες, α) η διαπίστωση ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα στο πλαίσιο του πρόσφατα εκδοθέντος «Συμφώνου για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση», μιας δέσμης μέτρων ύψους 120 δισ. ευρώ για να βοηθηθούν οι χώρες να ανακάμψουν από την κρίση και β) η απόφαση για την ολοκλήρωση, έως το τέλος του έτους, των εργασιών για την κοινή εποπτεία των τραπεζών της ευρωζώνης και την κατάρτιση εντός του 2013 του σχετικού νομικού πλαισίου, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) να αναλαμβάνει κεντρικό ρόλο στη θέσπιση ενός ενιαίου εποπτικού μηχανισμού.
Και το ερώτημα είναι αυθόρμητο, πόσο μπορεί να νοιώσει ο έλληνας σήμερα τέτοιου είδους αποφάσεις, ανεξάρτητα αν είναι σε σωστή κατεύθυνση ή όχι; Πόσο μπορεί να ενδιαφέρει τον κατεστραμμένο μικροεπιχειρηματία, τον άνεργο και τον τυχερό (!) που συνεχίζει να εργάζεται, αλλά με το 50% των αποδοχών του; Που ήτανε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και κάθε άλλο θεσμικό όργανο, όταν τα προβλήματα συσσωρευότανε στην Ένωση και ειδικότερα στην ευρωζώνη, σε όλο το πλάτος και το μήκος της; Που ήτανε οι ηγέτες, όταν τα ελλείμματα για τους μεν και τα πλεονάσματα για τους δε, διογκωνόντουσαν επί σειρά ετών, χωρίς κανάλια ανακύκλωσης και εκτόνωσης των αναπόφευκτων πιέσεων; Ποιο είναι το νέο στοιχείο που έλαβαν υπόψη τους οι πολιτικοί και οι τεχνοκράτες, ώστε να αποφασίσουν το 2012 «κοινή εποπτεία των τραπεζών»; Πριν από δέκα μόλις χρόνια, το 2002, ξεκίνησε η ευρωζώνη, με πόσες «τρύπες» άραγε στον σχεδιασμό της; Μια εύκολη απάντηση είναι ότι η αμερικάνικη κρίση του 2008-2009 και η εξαγωγή της μέσω του τραπεζικού συστήματος στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο, άλλαξε το σκηνικό και δημιούργησε νέες δομικές και εποπτικές ανάγκες. Επιτρέψτε μου να ισχυρίζομαι ότι η απάντηση αυτή διαστρεβλώνει ακόμα περισσότερο την αλήθεια. Η εισαγόμενη κρίση απλώς φανέρωσε ότι ο βασιλιάς ήταν γυμνός στην ευρωζώνη. Τα πλεονάσματα υπήρχαν, τα ελλείμματα υπήρχαν, τα χρέη υπήρχαν, οι δημοσιονομικές πολιτικές ασκούνταν σε κάθε κράτος εν γνώσει όλων των υπολοίπων, ο τραπεζικός τομέας του κάθε κράτους λειτουργούσε τοπικά, αλλά ταυτόχρονα και υπό ενιαίους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και ελεγχόμενους δείκτες, τα στατιστικά στοιχεία όλων των χωρών (αληθή ή εν μέρει αλλοιωμένα) ήταν στην διάθεση κάθε ευρωπαϊκού οργάνου και τόσα άλλα.
Όλα ήταν γνωστά και όλοι έπαιζαν (με το αζημίωτο;) τους ρόλους τους. Αυτό το μοντέλο δομήθηκε στην ευρωζώνη και αυτό το μοντέλο υπηρετούσαν πολιτικοί και κυβερνήσεις σε όλες τις χώρες. Κατά τη μία άποψη ήταν λαθεμένος ή ελλιπής ο αρχικός σχεδιασμός της ευρωζώνης, αλλά στην πορεία διαπίστωσαν ότι όλοι ήταν ευχαριστημένοι και συνεπώς όλοι έκρυβαν τα προβλήματα κάτω από το χαλί. Κατά την άλλη άποψη συνειδητά έλλειπαν από τον αρχικό σχεδιασμό εποπτικά όργανα και οικονομικά εργαλεία, ώστε η ευρωζώνη να λειτουργεί σε όφελος συγκεκριμένων αναπτυγμένων κρατών και σε υποθηκευτική πορεία των υπολοίπων. Και αυτό μέχρι τα ίδια τα ανεπτυγμένα αυτά κράτη να αποφάσιζαν ότι δεν τους συμφέρει πλέον το συγκεκριμένο μοντέλο ή ένας εξωγενής παράγων (όπως ίσως ήταν η αμερικανική κρίση και τα τοξικά που είχαν φορτωθεί οι ευρωπαϊκές τράπεζες) να φανέρωνε το πρόβλημα. Και έρχονται σήμερα τα ίδια τα ανεπτυγμένα αυτά κράτη να προτείνουν διορθωτικές παρεμβάσεις και δημιουργία υγιών δομών! Και πάλι όμως, χωρίς «ενιαία αγορά», αλλά με κοινό νόμισμα. Και πάλι όμως, χωρίς «ενιαίο χώρο», αλλά με οάσεις και ερήμους. Και πάλι όμως, με δανειστές και δανειζόμενους. Αλλά για πρώτη φορά στην ευρωζώνη με κράτη ανεξάρτητα και κράτη προτεκτοράτα, με δημοκρατίες λειτουργούσες και δημοκρατίες αργούσες, με λαούς κατηγορούμενους και λαούς κατηγόρους. Αυτό δεν είναι Ένωση, ούτε πολιτική, ούτε νομισματική. Είναι καζάνι που βράζει.
