Τις τελευταίες δεκαετίες οι εξελίξεις σε ζητήματα τεχνολογίας με γνώμονα τις επιδόσεις αλλά και την ασφάλεια στο χώρο του αυτοκινήτου υπήρξαν ραγδαίες. Οι κατασκευαστές διαφημίζουν ισχυρότερους κινητήρες, καλύτερη παθητική και ενεργητική ασφάλεια, προηγμένα συστήματα αποφυγής σύγκρουσης και πολλά άλλα. Κανένας όμως δεν αναφέρει πως όλα αυτά, για να μπορέσουν να έχουν το ζητούμενο αποτέλεσμα, προϋποθέτουν ότι τα ελαστικά τού κάθε οχήματος μπορούν να εκτελέσουν τις εντολές του οδηγού η του αυτοκινήτου. Οι τέσσερις αυτές επιφάνειες (κάθε μία σε μέγεθος μιας παλάμης) με τις οποίες το αυτοκίνητο πατά σε οποιοδήποτε έδαφος και υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες, είναι ο αφανής ήρωας της καλής λειτουργίας του αυτοκινήτου και των συστημάτων που προλαμβάνουν μια σύγκρουση, όπως το ελεγχόμενο φρενάρισμα. Γι’ αυτό τα ελαστικά είναι απαραίτητο να βρίσκονται σε καλή κατάσταση ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν σωστά στις εντολές του οδηγού, κάθε δευτερόλεπτο της οδήγησης, προσφέροντάς σιγουριά και κυρίως ασφάλεια.
Υγιή ελαστικά για ασφάλεια στο δρόμο
Ακολουθώντας την εξέλιξη των οχημάτων και τις ολοένα και μεγαλύτερες δυνάμεις που καλούνται να διαχειριστούν τα ελαστικά, η τεχνολογία στην κατασκευή τους έχει και αυτή καταγράψει τεράστια πρόοδο. Εάν προσθέσουμε και τις διαρκώς υψηλότερες απαιτήσεις από τον παράγοντα οδηγό, πλέον οι κατασκευαστές ελαστικών καλούνται να επιβεβαιώνουν την παγιωμένη σε πολλούς οδηγούς αντίληψη πως τα σωστά ελαστικά θα πρέπει να αποδίδουν παντού τα μέγιστα. Η αντίληψη αυτή μπορεί εύκολα να οδηγήσει κάποιον λανθασμένα στο συμπέρασμα πως κάθε ελαστικό μπορεί να εξυπηρετήσει εξίσου καλά όλες τις ανάγκες μετακίνησης. Πριν περάσουμε στις συμβουλές αγοράς και συντήρησης ελαστικού, είναι συνεπώς χρήσιμο να αναφερθούμε σε εκείνα τα σημεία που είναι σημαντικό να εστιάζουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της επαφής μας με τα λάστιχα του οχήματός μας, από την επιλογή νέων μέχρι και την αντικατάσταση των παλαιών ελαστικών. Τα σημεία αυτά είναι: οι διαστάσεις, η πίεση, τα τραύματα, η ηλικία και το ύψος της γόμας
1. Οι διαστάσεις
Υπάρχει μια τάση από τους ιδιοκτήτες των αυτοκινήτων να αντικαθιστούν τα ελαστικά τους με μεγαλύτερα για καλλωπιστικούς λόγους, χωρίς να έχει μελετηθεί καλύτερα η επίδραση αυτής της αλλαγής σε βασικά στοιχεία του οχήματος, όπως το βήμα του. Η αντικατάσταση ελαστικού με μεγαλύτερο σε διάσταση, είτε κατά πλάτος είτε κατά ύψος ή και τα δύο, δεν είναι απαραιτήτως λάθος απλώς πρέπει να συνοδευτεί και με άλλες ρυθμίσεις που μόνο εξειδικευμένο συνεργείο μπορεί να κάνει. Ως γενικό κανόνα, δεν ξεχνάμε πως οι διαστάσεις των ελαστικών μας πρέπει να είναι αυτές που έχει επιλέξει ο κατασκευαστής αφού, σε περίπτωση αντικατάστασης των ελαστικών με μη προτεινόμενα, αλλάζει η γεωμετρία όλου του οχήματος. Είναι επίσης σημαντικό να γίνει κατανοητό πως εάν αλλάξει ο δείκτης ταχύτητας, το ελαστικό αργεί να αποκτήσει τη σωστή θερμοκρασία λειτουργίας, γεγονός που επηρεάζει την ασφάλεια του οχήματος σε μεγάλο βαθμό.
2. Η πίεση
Η πίεση του ελαστικού σχετίζεται με τη μάζα του αέρα που διατηρεί μέσα του ώστε να μπορεί να διαχειριστεί όλες τις δυνάμεις που του ασκούνται, χωρίς να παραμορφώνεται και έχοντας το μεγαλύτερο μέρος του αποτυπώματός του στο έδαφος για μέγιστη πρόσφυση. Η πίεση μεταβάλλεται ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία και την καταπόνηση του ελαστικού σε διάφορα οδοστρώματα, και θα πρέπει να μετριέται τακτικά (περίπου μία φορά το μήνα).
Η σωστή πίεση ελαστικών για κάθε όχημα είναι αυτή που ο κατασκευαστής του αναγράφει συνήθως σε ένα «ταμπελάκι» στην πόρτα του οδηγού ή μέσα στο εγχειρίδιο χρήσης του οχήματος. Σχετίζεται με την κατανομή βάρους και γενικότερα την άσκηση δυνάμεων στο ελαστικό σε κάθε άξονα (εμπρός ή πίσω) και μετριέται όταν τα ελαστικά είναι κρύα.
Η λάθος πίεση στα ελαστικά μπορεί να προκαλέσει:
– Μειωμένη ικανότητα χειρισμών
– Αυξημένη απόσταση ακινητοποίησης
– Υδρολίσθηση (φαινόμενο που σχετίζεται με οδήγηση στο βρεγμένο)
– Έκρηξη ελαστικού και απώλεια ελέγχου του οχήματος.
Ας μην ξεχνάμε επίσης πως, όταν τα ελαστικά είναι σε καλή κατάσταση, ο παράγοντας πίεση είναι εκείνος που ευθύνεται συχνότερα για την απώλεια ελέγχου του οχήματος.
2. Τα τραύματα
Το φαινόμενο ενός τραυματισμού στο ελαστικό κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του αποτελεί συχνό φαινόμενο. Η αιτία πρόκλησης τραυματισμού, κυρίως και συχνότερα, σχετίζεται είτε με την άγνοια του οδηγού για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις που μπορεί να έχει κάποιο έδαφος στα ελαστικά του (οδήγηση με ελαστικά ασφάλτου σε χώμα με μεγάλη ταχύτητα και χωρίς προσοχή) είτε με κάποιο μυτερό αντικείμενο που έτυχε να χτυπήσει το ελαστικό. Το χειρότερο τραύμα ελαστικού είναι στο πλαϊνό του σημείο και όχι στο πέλμα, διότι στο πλάι δεν έχει προστασία. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο τραύμα θα πρέπει να γίνει άμεση αντικατάσταση γιατί ενδέχεται ο σκελετός του ελαστικού να έχει χάσει τη συνοχή του, με ιδιαίτερα αυξημένο τον κίνδυνο να εκραγεί και να οδηγήσει σε απώλεια ελέγχου.
3. Η ηλικία
Το ελαστικό είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Από τη στιγμή της δημιουργίας του ξεκινάει η γήρανση στο υλικό του και η φυσιολογική φθορά του πέλματος, ο ρυθμός των οποίων εξαρτάται από τις συνθήκες στο περιβάλλον που λειτουργεί το ελαστικό και τα φορτία που διαχειρίζεται. Η ηλικία οποιουδήποτε ελαστικού, είτε έχει χρησιμοποιηθεί είτε όχι, δε θα πρέπει να ξεπερνάει τα 6 περίπου χρόνια από την ημερομηνία κατασκευής του, όχι της τοποθέτησής του. Η ημερομηνία κατασκευής αναγράφεται στον τετραψήφιο κωδικό DOT στο πλαϊνό μέρος τού κάθε ελαστικού (στα πρώτα δύο ψηφία αναφέρεται η εβδομάδα του έτους ενώ στα δύο επόμενα το έτος).
4. Το ύψος της γόμας
Η γόμα που τοποθετείται στο πέλμα κάθε ελαστικού αποτελεί το υλικό τριβής του με το δρόμο και, κατά συνέπεια, φθείρεται με τη χρήση. Το ύψος της γόμας κυμαίνεται ανάλογα με τον τύπο του ελαστικού αλλά συνήθως είναι περίπου στα 8 χιλιοστά. Ανάλογα με την εταιρεία και τον προορισμό χρήσης του ελαστικού, στο πέλμα συναντάμε επίσης διάφορες αρχιτεκτονικές ώστε τα λάστιχα του οχήματος να μπορούν να αποβάλουν το νερό σε βρεγμένο οδόστρωμα και να προσφέρουν στον οδηγό τη μέγιστη δυνατή πρόσφυση. Για αυτό το λόγο, το ύψος του πέλματος θα πρέπει να έχει μια ελάχιστη τιμή που ορίζεται στα 1,6 χιλιοστά περίπου. Η μέτρηση πρέπει να γίνεται στο κέντρο του πέλματος και αν το ύψος του βρεθεί μικρότερο του ασφαλούς, το ελαστικό χρειάζεται άμεσα αντικατάσταση.
Επιλογή των σωστών ελαστικών
Γνωρίζοντας και κατανοώντας τους κύριους παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την απόδοση των ελαστικών, η διαδικασία της επιλογής και αγοράς του σωστού ελαστικού μπορεί να γίνει πολύ απλή όσο και αρκετά δύσκολη. Ο πρώτος κανόνας και η πιο άμεση λύση είναι να επιλεγεί το ελαστικό που είχε επιλέξει και ο κατασκευαστής -αν και εφόσον κάλυψε τις όποιες απαιτήσεις του οδηγού ως προς την αντοχή, αξιοπιστία και ευστάθεια σε οριακές συνθήκες.
Στην περίπτωση που ο οδηγός έχει ολοκληρωμένη άποψη του τί ακριβώς χρειάζεται και θέλει να ξεφύγει από την επιλογή και τον προσανατολισμό του κατασκευαστή, τότε θα πρέπει να λάβει υπόψιν τα ακόλουθα πριν την επιλογή του ελαστικού:
1. Τον τύπο του αυτοκινήτου του
2. Το πού διανύονται τα περισσότερα χιλιόμετρα (εντός ή εκτός πόλης, σε δύσκολα οδοστρώματα, χιόνια, λάσπες, φορτίο του οχήματος)
3. Το συνολικό ποσό που υπάρχει διαθέσιμο για αγορά ελαστικών
4. Τα κύρια χαρακτηριστικά των διαφόρων τύπων ελαστικών από διάφορες μάρκες, βάσει έρευνας και αναζήτησης της γνώμης των ειδικών (π.χ. αντιπρόσωποι, ειδικός τύπος)
5. Τα στάνταρντ χαρακτηριστικά του κάθε ελαστικού που αναγράφονται στο ταμπελάκι πιστοποίησης και λειτουργούν ως κριτήρια αγοράς για την κατανάλωση καυσίμου, την απόδοση στο βρεγμένο και τον παραγόμενο θόρυβο.
Γενικοί τύποι ελαστικών
Αναλόγως με τη χρήση (σχετικά με τη θερμοκρασία λειτουργίας), υπάρχουν διάφοροι τύποι ελαστικών και οι μεγαλύτερες κατηγορίες είναι οι εξής:
Ελαστικά απλής χρήσης
Αυτά είναι τα ελαστικά που χρησιμοποιούν σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα και προορίζονται για χρήση σε όλες τις θερμοκρασίες. Η απόδοσή τους είναι καλή σε όλα τα εδάφη και θερμοκρασίες, αρκετά καλή σε συνθήκες ζέστης αλλά πολύ μέτρια για χρήση σε χιόνι ή λάσπη.
Ελαστικά χειμερινής ή μεικτής χρήσης M&S
Αυτή η κατηγορία είναι μια ειδική κατηγορία και προσφέρει εξαιρετικές επιδόσεις σε κρύα κλίματα. Προσανατολίζεται για οδήγηση στο χιόνι ή και γενικά σε συνθήκες με πολύ μειωμένη πρόσφυση. Σε περίπτωση που γίνει χρήση τους σε θερμά κλίματα τότε η φθορά τους γίνεται υπερβολική λόγω της μαλακής γόμας από την οποία είναι κατασκευασμένα.
Μεταχειρισμένα ελαστικά
Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί αρκετά η αγορά των μεταχειρισμένων ελαστικών λόγω της οικονομικής κρίσης. Η επιλογή αυτή δεν είναι απαραιτήτως και κακή, εν τούτοις για την αγορά τους θα πρέπει να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις και αυστηρά κριτήρια επιλογής ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητες ή και επικίνδυνες καταστάσεις στο δρόμο. Τα κριτήρια αγοράς ενός μεταχειρισμένου ελαστικού παραμένουν ίδια με εκείνα για ένα καινούργιο, με τη διαφορά ότι σε αυτή την περίπτωση πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στο έτος παραγωγής και στον λεπτομερή έλεγχο του ελαστικού για τραύματα. Η ουσία είναι να τοποθετηθεί ένα ελαστικό που έχει σχεδόν τα ίδια χαρακτηριστικά με εκείνα του καινούργιου έχοντας μικρότερη διάρκεια ζωής και μικρότερο κόστος.
Στην επιλογή αυτή δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνει έκπτωση στην ασφάλεια που θα παρέχει το ελαστικό και για αυτό απαιτείται ιδιαίτερα σχολαστικός και όχι επιπόλαιος έλεγχος σε κάθε ένα από τα τέσσερα ελαστικά πριν την αγορά τους. Γενικά, για την επιλογή και τη συντήρηση των ελαστικών θα πρέπει ο κάθε οδηγός να έχει υπόψιν του πως ο έλεγχος του οχήματός του επωμίζεται αποκλειστικά και μόνο στα λάστιχά του και ειδικά τη στιγμή που θα τα χρειαστεί περισσότερο. Αυτός είναι ο λόγος που η ασφάλεια αποτέλεσε αποκλειστικό γνώμονα σε όλες τις ανωτέρω αναφορές, προτάσεις και συμβουλές, δίχως φυσικά να ξεχνάμε πως απαραίτητη προϋπόθεση για την ασφάλεια όλων μας στο δρόμο είναι να φροντίζουμε για τη ζυγοστάθμιση των ελαστικών και το όχημά μας να είναι πάντα ευθυγραμμισμένο σωστά και όπως ορίζει ο κατασκευαστής.
Το Ι.Ο.ΑΣ. «Πάνος Μυλωνάς» και η GOODYEAR Dunlop Ελαστικά Ελλάς, Μέλος της Συμμαχίας «Δρόμοι στο Μέλλον» συμβουλεύουν τους οδηγούς για την ασφαλέστερη επιλογή και συντήρηση των ελαστικών.
